National Legal Services Day 2024: ଦେଶରେ ରହିଛି ୫ ନିଃଶୁଳ୍କ ଆଇନ ସେବା; ଆପଣ ଜାଣିଛନ୍ତି କି…

ଉପଯୁକ୍ତ ନ୍ୟାୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ଅଧିକାର। ଅନେକ ଭାରତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂହିତା ଉପରେ ଅବଗତ ନ ଥାନ୍ତି। ଏନେଇ ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ, ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ‘ଜାତୀୟ ଆଇନ ସେବା ଦିବସ’ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ନଭେମ୍ବର ୦୯ରେ ପାଳନ କରାଯାଏ।

‘ଜାତୀୟ ଆଇନ ସେବା ଦିବସ’ (NLSD) ପ୍ରଥମେ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦ୍ୱାରା ୧୯୯୫ ରେ ପାଳନ ହୋଇଥିଲା ଯାହା ସମାଜର ଗରିବ ଏବଂ ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗଙ୍କୁ ସହାୟତା ଏବଂ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା।

ଏହି ଦିନଟି କାହିଁକି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର:

ଆଇନ ସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ ଅଧିନିୟମର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ମକଦ୍ଦମାକାରୀଙ୍କ ଅଧିକାର ବିଷୟରେ ଲୋକଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଇବା ପାଇଁ ଏହି ଦିନ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏହି ଦିନ ପାଳନ କରିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସମାଜର ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗର ଲୋକଙ୍କୁ ମାଗଣା, ଦକ୍ଷ ଏବଂ ଆଇନଗତ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବା।

ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ:

• ଆଇନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତା ବିସ୍ତାର କରିବା
• ସମାଜର ଦୁର୍ବଳ ବିଭାଗକୁ ମାଗଣା ଆଇନ ସହାୟତା ଯୋଗାଇବା
• ଅପରାଧରେ ପୀଡିତମାନେ ସେମାନଙ୍କର କ୍ଷତିପୂରଣ ପାଇବାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରିବା
• ବିକଳ୍ପ ବିବାଦର ସମାଧାନ (ADR) ପ୍ରଦାନ କରିବା ଯେପରିକି ସମନ୍ୱୟ, ମଧ୍ୟସ୍ଥତା ଏବଂ ନ୍ୟାୟିକ ସମାଧାନ ହୋଇପାରିବ
• ଲୋକ ଅଦାଲତର ଆୟୋଜନ

ମହତ୍ତ୍ୱ:

ଭାରତର ନିମ୍ନ ବର୍ଗର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ, ମହିଳା ଏବଂ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ସମେତ ସମାଜର ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗର ଲୋକମାନେ ଆଇନ ସେବା ପାଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ। ସେମାନଙ୍କୁ ଏହାର ଫାଇଦା ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଆଇନ ସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ ଆଇନ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦ୍ୱାରା ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଦିନର ମହତ୍ତ୍ୱଗୁଡିକ ହେଲା-

• ଏହା ସମାଜର ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଆଇନଗତ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବ
• ଏହା ବିବାଦର ସମାଧାନ କରିବ
• ଯେଉଁଦିନ ଏହି ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା, ସେହିଦିନ ନାଗରିକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଇନଗତ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆଇନ ସେବା ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ।

ଇତିହାସ:

୧୯୯୫ରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆଇନ ସେବା ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା। ସେବେଠାରୁ ଏହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ୯ ନଭେମ୍ବରରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ସେତେବେଳେ ଭାରତରେ ଆଇନ ସେବା ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ କୌଣସି ବିସ୍ତୃତ କୌଶଳ ନ ଥିଲା। ଗରିବ ଏବଂ ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗର ଲୋକମାନେ ଆଇନଗତ ସହାୟତା ପାଇବା ପାଇଁ ଅନେକ ସମୟରେ ସଂଘର୍ଷ କରୁଥିଲେ।

ଏହି ଦିନ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପରେ ଭାରତରେ ଆଇନ ସେବାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଉନ୍ନତି ହୋଇଛି। NALSA ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ସମାଜର ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗଙ୍କୁ ଆଇନଗତ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ୱ ନିଏ। NALSA ଅଧୀନରେ ରାଜ୍ୟ ତଥା ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ଆଇନ ସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ ଏବଂ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଛି।

ନିଃଶୁଳ୍କ ଆଇନ ସେବା:

ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରରେ - ରାଜ୍ୟ ନ୍ୟାୟିକ ସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ। ଏଥିରେ ହାଇକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରନ୍ତି ଯିଏକି ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଅଟନ୍ତି। ହାଇକୋର୍ଟର ଜଣେ କାର୍ଯ୍ୟରତ  ବିଚାରପତି ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ସଭାପତି ଭାବେ ମନୋନୀତ ହୁଅନ୍ତି।

ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ - ରାଜ୍ୟ ଆଇନ ସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ। ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି।

ତାଲୁକା ସ୍ତରରେ - ତାଲୁକା ନ୍ୟାୟିକ ସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ। ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ସିଭିଲ୍ ବିଚାରପତି ଏହାର ପରିଚାଳନା କରନ୍ତି।

ହାଇକୋର୍ଟ - ହାଇକୋର୍ଟ ଆଇନ ସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ।

ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ - ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଆଇନ ସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ।