World Theatre Day 2024: ଭାରତରେ ହୋଇଥିଲା ନାଟ୍ୟ କଳାର ବିକାଶ; ଜାଣନ୍ତୁ କିଏ ଏହାର ପୁରୋଧା

ଆମେରିକୀୟ ନାଟ୍ୟକାର ୟୁଜିନ୍ ଓ’ନିଲ୍ ଥରେ କହିଥିଲେ, “ରଙ୍ଗମଞ୍ଚ ହେଉଛି ଜୀବନକୁ ଅଧିକ ସଚ୍ଚୋଟତାର ସହ ଦେଖିବାର ଏକ ମାଧ୍ୟମ।” ଏହି ମାଧ୍ୟମ ପ୍ରକୃତରେ ସମସ୍ତ କଳା ରୂପରେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ, ବିଶେଷତଃ ଭାରତ ଯେଉଁଠାରେ ମଲ୍ଟିପ୍ଲେକ୍ସ, ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟର ଲୋକପ୍ରିୟତା ସତ୍ତ୍ୱେ ମନୋରଞ୍ଜନ ଅନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ବ୍ୟତୀତ ନାଟକ ମାଧ୍ୟମରେ ଥିଏଟର ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି।

ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ସିନେମା ନଥିଲା, ସେତେବେଳେ ଥିଏଟର ବା ରଙ୍ଗମଞ୍ଚ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମନୋରଞ୍ଜନର ମାଧ୍ୟମ ସାଜିଥିଲା। ଆଜି ସିନେମା ଏହାର ଶାଖାକୁ ଅତି ଦକ୍ଷତାର ସହିତ ବିସ୍ତାର କରିଛି। ଏହାରି ଭିତରେ ଆଜି ବି ଏମିତି ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଅଛି ଯେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚ ବଞ୍ଚିଛି। ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀର ବିଶ୍ୱାସ ଯେ ଥିଏଟର କେବଳ ମନୋରଞ୍ଜନର ମାଧ୍ୟମ ନୁହେଁ, ଏହା ସାମାଜିକ ତଥା ଭାବପ୍ରବଣ ରୂପରେ ଲୋକଙ୍କୁ ଜାଗ୍ରତ କରିଥାଏ।

ଥିଏଟର ଅଭିନୟ ପାଇଁ ପ୍ରାଥମିକ କଳା ହେବା ସହ କଳାକାରଙ୍କୁ ଜଣେ ଭଲ ମଣିଷ କରିଥାଏ। ନାଟକ ଉଭୟ କଳାକାର ଏବଂ ଦର୍ଶକଙ୍କ ମନରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଛାପ ଛାଡିଥାଏ। ତେବେ ନାଟକର ଏହି ଧାରାକୁ ଜୀବନ୍ତ ରଖିବା ଏବଂ ସାମାଜିକ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟିକରିବା ପାଇଁ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ‘ବିଶ୍ୱ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚ ଦିବସ’ ପାଳନ କରାଯାଏ।

ଇତିହାସ:

୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଥିଏଟର ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଦ୍ୱାରା ଏହି ଦିନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଅବସରରେ ସବୁ ଦେଶର ମଞ୍ଚ କଳାକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ‘ବିଶ୍ୱ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚ ଦିବସ’ ପାଇଁ ଏକ ସରକାରୀ ବାର୍ତ୍ତା ଦିଆଯାଏ। ୧୯୬୨ ମସିହାରେ, ଫ୍ରାନ୍ସର ଜୀନ୍ କାକ୍ଟେ ପ୍ରଥମ କଳାକାର ଭାବରେ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ପ୍ରଥମ ଡ୍ରାମା ଏଥେନ୍ସର ଆକ୍ରୋପଲିସ୍‌ରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଏଟର ଅଫ୍ ଡାୟୋନିସ୍‌ସରେ ହୋଇଥିବା କୁହାଯାଏ। ଏହି ନାଟକ ପଞ୍ଚମ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। ଏହା ପରେ ଥିଏଟର ସମଗ୍ର ଗ୍ରୀସ୍‌ରେ ବ୍ୟାପିଗଲା।

ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ:

ଏହି ଦିନ ପାଳନ କରିବାର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଏଟର ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ଥିଏଟରର ମହତ୍ତ୍ୱକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା। ଥିଏଟର କେବଳ ଲୋକଙ୍କୁ ମନୋରଞ୍ଜନ କରେ ନାହିଁ ବରଂ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ଅବଗତ କରାଏ। ଯେଉଁ ଦେଶର କଳାକାରଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ଏହି ଦିନ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୁଏ ତାହା ପ୍ରାୟ ୫୦ଟି ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କରାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ସାରା ବିଶ୍ୱର ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ।

ଭାରତରେ ଥିଏଟର:

ଭାରତରେ ଥିଏଟରର ଇତିହାସ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପୁରାତନ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ନାଟ୍ୟ କଳାର ବିକାଶ ଭାରତରେ ହିଁ ହୋଇଥିଲା। ଋଗ୍‌ବେଦର କିଛି ସୂତ୍ରରେ ଯମ ଏବଂ ଯମି, ପୁରୁରଭା ଏବଂ ଉର୍ବଶୀ ଇତ୍ୟାଦି କିଛି ସଂବାଦ ଅଛି। ଏହାକୁ ପଢିବା ପରେ ଅନେକ ପଣ୍ଡିତ କହିଛନ୍ତି ଯେ ନାଟକ ଏହିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।

ନାଟ୍ୟକଳାର ବିକାଶ:

ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଭରତମୁନି ନାଟ୍ୟକଳାକୁ ଏକ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି। ଭରତ ମୁନି ତାଙ୍କ ନାଟ୍ୟଶାସ୍ତ୍ରରେ ନାଟକର ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବିଷୟରେ ଲେଖିଛନ୍ତି, "ନାଟ୍ୟ କଳାର ଉତ୍ପତ୍ତି ହେଉଛି ଦେବୀ, ଅର୍ଥାତ୍ ଦୁଃଖରହିତ ସତ୍ୟଯୁଗ ବିତିଯିବା ପରେ ତ୍ରେତୟା ଯୁଗର ଆରମ୍ଭ ହେଲା। ଏହି ସମୟରେ ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଦୁଃଖ ଭୁଲି ଆନନ୍ଦ ପାଇବା ନେଇ ଦେବତାମାନେ ମନୋରଞ୍ଜନର ମାଧ୍ୟମ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥିଲେ। ଏହା ପରେ ନାଟ୍ୟକଳାର ବିକାଶ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ।