World Day of Social Justice 2024: ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ; ଏଥି ପାଇଁ କ’ଣ ରହିଛି ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

ପ୍ରତିବର୍ଷ ୨୦ ଫେବୃଆରୀରେ ବିଶ୍ୱ ସମୁଦାୟ ‘ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଦିବସ’ ପାଳନ କରିବାକୁ ଏକତ୍ରିତ ହୁଅନ୍ତି। ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଅସମାନତା, ଅନ୍ୟାୟ ଏବଂ ସାମାଜିକ ବହିଷ୍କାରର ସମାଧାନର ଜରୁରୀ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଏହା ସ୍ମରଣ କରାଏ। ଯେହେତୁ ସାମାଜିକ ଏକତା ଏବଂ ସ୍ଥିରତା ପ୍ରତି ଘୋର ବିପଦ ରହିଛି, ତେବେ ଏହି ଦିନଟି ଅଧିକ ନ୍ୟାୟଯୁକ୍ତ ତଥା ନିଷ୍ପକ୍ଷ ସମାଜକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ରେଖାଙ୍କିତ କରେ।

ଇତିହାସ ଏବଂ ମହତ୍ତ୍ୱ:

‘ବିଶ୍ୱ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଦିବସ’ର ଉତ୍ପତ୍ତି ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୨୦୦୭ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭା ୨୦ ଫେବୃଆରୀକୁ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବ ଭାବେ ପାଳନ କରିବାକୁ ନାମିତ କରିଥିଲା। ଏହି ଘୋଷଣା ସମସ୍ତ ନୀତି ଏବଂ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକର ମୂଳ ନୀତି ଭାବରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ।

ଥିମ୍:

ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିମ୍‌କୁ ନେଇ ‘ବିଶ୍ୱ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଦିବସ’ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଚଳିତ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଏହାର ଥିମ୍ ହେଉଛି, “ବ୍ୟବଧାନକୁ ଦୂର, ଗଠବନ୍ଧନ ନିର୍ମାଣ”।

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ:

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ଏବଂ ନ୍ୟାୟଗତ ସମ୍ପର୍କ। ଏହା ଧନ ବଣ୍ଟନ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଅଧିକାରକୁ ନେଇ ଗଠିତ।

ଉଭୟ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ ଏସୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଧାରଣା ପ୍ରାୟତଃ ସୂଚିତ କରେ ଯେ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ସମାଜଠାରୁ ତାହା ପରନ୍ତୁ ଯାହା ପାଇବା ଉଚିତ। ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବିଶ୍ୱ ତୃଣମୂଳ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ, ସାମାଜିକ ଗତିଶୀଳତା ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଭାଙ୍ଗିବା, ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଗଠନ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଉଛି।

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ନୀତି:

• ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଏବଂ ସଶକ୍ତିକରଣ ବିଭାଗ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଐକିକ ସମାଜ ଗଠନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରେ ଯେଉଁଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବିକାଶ ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଏ। ବିଭାଗର ନୀତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି;
• ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି (ଏସ୍‌ସି), ଜନଜାତି, ଅର୍ଥନୈତିକ ପଛୁଆ ଶ୍ରେଣୀ (ଇବିସି), ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଛୁଆ ଶ୍ରେଣୀ (ଓବିସି) ର ଶିକ୍ଷାଗତ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଶକ୍ତିକରଣ।
• ଦେଶର ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା, କଲ୍ୟାଣ, ସୁରକ୍ଷା, ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ଜୀବନଯାପନରେ ସାହାଯ୍ୟ।
• ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ମାଦକ ପଦାର୍ଥର ଅପବ୍ୟବହାରକୁ ରୋକ୍‌ ଦେବା ଏବଂ ଚିକିତ୍ସା କରିବା।
• ଭିକାରୀମାନଙ୍କର ପୁନର୍ବାସ

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା:

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ମୂଳ ଢାଞ୍ଚାର ଏକ ଅଂଶ। ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଏବଂ ଦୁର୍ବଳ ଲୋକଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ଅସୁରକ୍ଷିତ ପାଇଁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କଣ ଅଛି ସେ ବିଷୟରେ ଜାଣିନେବା।

ମାନବ ଚାଲାଣ ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶ୍ରମ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ:

ମାନବ ଚାଲାଣ ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶ୍ରମ ନିଷେଧ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ଏବଂ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର କୌଣସି ଉଲ୍ଲଂଘନ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧ।

କାରଖାନାଗୁଡ଼ିକରେ ପିଲାମାନଙ୍କର ଶ୍ରମ ନିଷେଧ:

ଚଉଦ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର କୌଣସି ପିଲା କୌଣସି କାରଖାନା, ଖଣି କିମ୍ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିପଜ୍ଜନକ ଚାକିରିରେ ନିୟୋଜିତ ହେବେ ନାହିଁ। ଏହାକୁ ଅବମାନନା କଲେ ଦଣ୍ଡ ମିଳିବ।

ସମାନ ନ୍ୟାୟ ଏବଂ ମାଗଣା ଆଇନ ସହାୟତା:

ଆଇନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ଏବଂ ମାଗଣା ଆଇନ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ ହେବା ଜରୁରୀ।

ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗର ଶିକ୍ଷାଗତ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ:

ରାଜ୍ୟ ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗ ପାଇଁ (ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଏବଂ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି) ଶିକ୍ଷାଗତ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ ଅନ୍ୟାୟ ତଥା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଶୋଷଣରୁ ରକ୍ଷା କରିବ।