Caste Census: ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନାର ଆବଶ୍ୟକତା କ’ଣ ? ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଇତିହାସ ଏବଂ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ୱ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣନ୍ତୁ

ଭାରତରେ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା ପ୍ରସଙ୍ଗ ପୁଣି ଥରେ ଚର୍ଚ୍ଚାର ବିଷୟ ପାଲଟିଛି । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦିଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ସରକାର ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା କରିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି । ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ମୋଦିଙ୍କ ମାଷ୍ଟରଷ୍ଟ୍ରୋକ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିବା ବେଳେ ବିରୋଧୀ ଏହାକୁ ନିଜର ବଡ଼ ବିଜୟ ଭାବରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା ଦେଶର ରାଜନୀତିରେ ନୂତନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି । ଏହାଦ୍ୱାରା ସମାଜ ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସୁଦୃଢ଼ ହୋଇପାରିବ ଏବଂ ଦେଶର ପ୍ରଗତି ବିନା ବାଧାରେ ଜାରି ରହିବ ।

ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସମୟରେ ୧୮୮୧ ରୁ ୧୯୩୧ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିୟମିତ ଭାବରେ କରାଯାଉଥିବା ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନାକୁ ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଜନଗଣନାରେ ବନ୍ଦ କରି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏବେ ବିଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସଂଗଠନର ଦାବି ପରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଜନଗଣନାରେ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି ସରକାର । ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ସାମାଜିକ-ଆର୍ଥିକ ନୀତି, ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ । ଜାତିଭିତ୍ତିକ ତଥ୍ୟ ଶେଷ ଥର ପାଇଁ ୨୦୧୧ ମସିହାରେ ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ଜାତିଗତ ଜନଗଣନା (SECC) ଅଧୀନରେ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହାର ତଥ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇନଥିଲା ।

ତିନି ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଜନଗଣନା

ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ, ଆସନ୍ତା ଦୁଇରୁ ତିନି ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଜନଗଣନା କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେବ। ଏଥିପାଇଁ ସରକାର ଖୁବଶୀଘ୍ର ଡେପୁଟେସନରେ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରୁଛନ୍ତି। ଜନଗଣନା ସମ୍ପର୍କିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ ୧୫ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଜନଗଣନା କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ ହେବ। ଏଥର ଜନଗଣନା ଡିଜିଟାଲ ଉପାୟରେ କରାଯିବ। ଏହି ଜନଗଣନାରେ ଆଧାର, ବାୟୋମେଟ୍ରିକ୍ ଏବଂ ଏଆଇ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ। ତଥାପି ଜନଗଣନା ତଥ୍ୟର ବିଶ୍ଳେଷଣ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇ ବର୍ଷ ସମୟ ଲାଗିପାରେ। ଜନଗଣନା ତଥ୍ୟର ବିଶ୍ଳେଷଣ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ ଏହାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଆକାରରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯିବ।

୨୦୧୧ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ଜନଗଣନା ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ସପ୍ତମ ଜନଗଣନା ଥିଲା। ଏହି ଜନଗଣନାରେ ୬,୪୦,୮୬୭ ଗାଁ ଏବଂ ୭,୯୩୫ ସହର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଜନଗଣନା ପାଇଁ ମୋଟ ୨୨୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା। ୨୦୧୧ ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ଜନଗଣନା ହୋଇଥିଲା ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ୪୬ ଲକ୍ଷ ଜାତି ଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଥିଲା । ଦେଶରେ ସର୍ବାଧିକ ଓବିସି ବର୍ଗର ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି ସୂଚନା ରହିଛି । ୧୯୩୧ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ଜନଗଣନାରେ ପଛୁଆ ଜାତିର ଜନସଂଖ୍ୟା ୫୨ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ଥିଲା । ଦେଶରେ ମଣ୍ଡଳ କମିଶନ ଲାଗୁ ହେବାପରେ ଜଣାପଡ଼ିଥିଲା ଦେଶରେ ଓବିସି ବର୍ଗ ୫୨ ପ୍ରତିଶତ ଅଛନ୍ତି । ତଥାପି ଏବେ ନୂଆ ଜନଗଣନା ପରେ ହିଁ ସଠିକ ତଥ୍ୟ ଆସିବ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି ।

ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ:

ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା କ'ଣ?

ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା ହେଉଛି ଜାତୀୟ ଜନଗଣନା ସମୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ଜାତି ଉପରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା। ଭାରତ ଭଳି ଦେଶରେ ଯେଉଁଠାରେ ଜାତି ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଗଠନର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଂଶ ହୋଇଆସିଛି, ଏହି ପରିସଂଖ୍ୟାନ ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଜନସଂଖ୍ୟା, ସାମାଜିକ-ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ଏବଂ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱକୁ ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସଂରକ୍ଷଣ ନୀତି, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ।

ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନାର ଐତିହାସିକ ପରିସ୍ଥିତି

ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନାର ଇତିହାସ ଭାରତର ସାମାଜିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଯାତ୍ରାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଏହାର ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପ ଗୁଡ଼ିକ:

• ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ (୧୮୮୧-୧୯୩୧): ୧୮୮୧ ରୁ ୧୯୩୧ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରତି ଦଶନ୍ଧିରେ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା କରାଯାଉଥିଲା । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତର ଜଟିଳ ସାମାଜିକ ଗଠନକୁ ବୁଝିବା ଏବଂ ଶାସନକୁ ସହଜ କରିବା। ଏହି ଜନଗଣନାରେ ଜାତି, ଧର୍ମ ଏବଂ ବୃତ୍ତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ବିସ୍ତୃତ ଜନସଂଖ୍ୟାଗତ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉଥିଲା ।

• ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ (୧୯୫୧): ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବାପରେ ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଜନଗଣନାରେ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହରୁଙ୍କ ସରକାର ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି (SC) ଏବଂ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି (ST) ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଜାତିଗଣନା ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ। ସରକାରଙ୍କ ମତ ଥିଲା, ଜାତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଲେ ସାମାଜିକ ବିଭାଜନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ଏବଂ ଜାତୀୟ ଏକତାକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବ।

• ୧୯୬୧ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା: ୧୯୬୧ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ରାଜ୍ୟ ଗୁଡ଼ିକୁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଛୁଆ ବର୍ଗ (ଓବିସି)ଙ୍କ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ପାଇଁ ନିଜସ୍ୱ ସର୍ଭେ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ। ସାମାଜିକ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଗତ ଭାବରେ ପଛୁଆ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ନୀତିର ଦାବିର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଦେଶବ୍ୟାପୀ କୌଣସି ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା କରାଯାଇ ନଥିଲା।

• ମଣ୍ଡଳ କମିଶନ (୧୯୯୦): ମଣ୍ଡଳ କମିଶନ ସୁପାରିଶରେ ଓବିସି ପାଇଁ ୨୭% ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଜାତି ଜନଗଣନାର ଦାବିକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିଥିଲା। ସଠିକ୍ ଜାତିଗତ ତଥ୍ୟର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଓବିସିଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଜନସଂଖ୍ୟା ଆକଳନ କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡ଼େ।

• SECC ୨୦୧୧: ୨୦୧୧ ମସିହାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ମେଣ୍ଟ ସରକାର ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା କରିଥିଲେ, ଯାହା ୧୯୩୧ ପରେ ପ୍ରଥମ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ପ୍ରୟାସ ଥିଲା। ତଥାପି ଏହାର ତଥ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ସାର୍ବଜନୀନ କିମ୍ବା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ନଥିଲା, ଯାହାକୁ ବିରୋଧୀ ଦଳ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସଂଗଠନମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସମାଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା ।

• ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ପଦକ୍ଷେପ: ଜାତୀୟସ୍ତରୀୟ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା ଅଭାବରୁ ବିହାର, ତେଲେଙ୍ଗାନା ଏବଂ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ଭଳି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିଜସ୍ୱ ଜାତି ସର୍ଭେ କରିଥିଲେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ୨୦୨୩ରେ ବିହାରର ସର୍ଭେରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥିଲା, ଓବିସି ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଛୁଆ ବର୍ଗ ରାଜ୍ୟର ଜନସଂଖ୍ୟାର ୬୩% ରୁ ଅଧିକ ।

ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ: ପୁଣି ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧରେ ମୋଦିଙ୍କ କଡ଼ା ଆଭିମୁଖ୍ୟ; କହିଲେ, ଏଥର ହେବ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଲଢ଼େଇ 

ଜାତି ଜନଗଣନା କାହିଁକି ବନ୍ଦ କରାଯାଇଥିଲା?

ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ଜାତି ଜନଗଣନା ବନ୍ଦ କରିବା ପଛରେ ଅନେକ କାରଣ ଥିଲା:

• ଜାତୀୟ ଏକତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ: ଜାତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଲେ ସାମାଜିକ ଏକତା ଦୁର୍ବଳ ହେବ ଏବଂ ଜାତି ବିଭାଜନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ ବୋଲି ନେହରୁ ସରକାର ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ ।

• ପ୍ରଶାସନିକ ଜଟିଳତା: ଜାତିର ବିବିଧତା ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ବିବିଧତା ଯୋଗୁଁ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା ଆୟୋଜନ କରିବା ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜିଂ ଥିଲା।

• ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ଆଭିମୁଖ୍ୟ: ସ୍ୱାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ନେତାମାନେ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ପରିଚୟକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପରିଚୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ।

ଏବେ କାହିଁକି ଆବଶ୍ୟକ ଜାତିଗତ ଜନଗଣନା?

ଗତ ଦଶନ୍ଧିଗୁଡ଼ିକରେ ସାମାଜିକ-ଆର୍ଥିକ ଅସମାନତା ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଦାବି ଜାତିଗତ ଜନଗଣନାକୁ ପୁଣି ଥରେ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ କରିଛି। ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି:

• ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଆବଶ୍ୟକତା: ସଠିକ୍ ଜାତିଗତ ତଥ୍ୟ ଶିକ୍ଷା, ଚାକିରି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଂରକ୍ଷଣ ନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବ। ଏହା ଅବହେଳିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଚିହ୍ନଟ ଏବଂ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ।

• ନୀତିଗତ ସଂସ୍କାର: ପପୁଲେସନ୍ ଫାଉଣ୍ଡେସନ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆର କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ପୁନମ୍ ମୁତ୍ରେଜାଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ପୁଷ୍ଟିସାର ଏବଂ ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅସମାନତାକୁ ଉଜାଗର କରିବା ଏବଂ ସମାବେଶୀ ନୀତି ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ଜାତିଗତ ଜନଗଣନା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।

• ରାଜନୈତିକ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ: ଜାତିଗତ ତଥ୍ୟ ରାଜନୈତିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକୁ ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ବୁଝିବାରେ ଏବଂ ନିର୍ବାଚନୀ ରଣନୀତି ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବ।

• ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ଦାବି: ବିହାର ଭଳି ରାଜ୍ୟରୁ ହୋଇଥିବା ସର୍ଭେଗୁଡ଼ିକ ଜାତିଗତ ଜନଗଣନାର ଉପଯୋଗିତାକୁ ରେଖାଙ୍କିତ କରିଛି, ଯାହା ଫଳରେ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଏହାର ଦାବି ହୋଇଛି।

• ସାମାଜିକ-ଆର୍ଥିକ ଅସମାନତା: ଜାତି ଏବେ ବି ଭାରତରେ ସୁଯୋଗ ଏବଂ ସମ୍ବଳର ପ୍ରବେଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି। ତଥ୍ୟର ଅଭାବରେ ଲକ୍ଷ୍ୟଭିତ୍ତିକ ନୀତି ତିଆରି କରିବା କଷ୍ଟକର।

ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନାର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପ୍ରଭାବ

ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଗଣନାର ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ନୀତିଗତ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିପାରେ:

• ନୀତିଗତ ସଂସ୍କାର: ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ୟଭିତ୍ତିକ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନା ।

• ରାଜନୈତିକ ରଣନୀତି: ଜାତିଗତ ତଥ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରୁ ସମର୍ଥନ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ଦଳଗୁଡ଼ିକର ନିର୍ବାଚନୀ ରଣନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ।

• ସାମାଜିକ ପ୍ରଭାବ: କିଛି ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ଏହା ଜାତିଗତ ପରିଚୟକୁ ଆହୁରି ମଜବୁତ କରିପାରେ, ଯାହା ଫଳରେ ସାମାଜିକ ବିଭାଜନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଏହା ଅବହେଳିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତକୁ ଆଣିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବ।

• ଶାସନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ: ସଠିକ୍ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଶାସନକୁ ଅଧିକ ଗଠନମୂଳକ ଏବଂ ତଥ୍ୟ-ଚାଳିତ କରିପାରିବ।

ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଜନଗଣନାରେ କ’ଣ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ରହିଛି?

ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଗଣନା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ, କିନ୍ତୁ ଏଥିରେ ଅନେକ କିଛି ଆହ୍ୱାନ ରହିଛି। ଭାରତରେ ହଜାର ହଜାର ଜାତି ଏବଂ ଉପଜାତି ଥିବାରୁ ବର୍ଗୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ତର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଜଟିଳ ହୋଇପାରେ। କିଛି ଲୋକ ଭୟ କରୁଛନ୍ତି, ଏହା ସାମାଜିକ ଉତ୍ତେଜନା ବୃଦ୍ଧି କରିପାରେ ଏବଂ ଜାତିଗତ ପରିଚୟକୁ ମଜବୁତ କରିପାରେ। ୨୦୧୧ SECCର ଅଭିଜ୍ଞତା ମଧ୍ୟ ଚିନ୍ତା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଯଦି ତଥ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର ନ କରାଯାଏ ତେବେ ପ୍ରୟାସ ନିରର୍ଥକ ହୋଇପାରେ। ତଥାପି ସାବଧାନପୂର୍ବକ ଯୋଜନା ଏବଂ ପାରଦର୍ଶୀତା ସହିତ ଏହି ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜଗୁଡ଼ିକୁ ସାମାଜିକ ସମାବେଶନ ଏବଂ ନୀତିଗତ ସଂସ୍କାରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗରେ ପରିଣତ କରାଯାଇପାରିବ।

ଏବେ ଆଗକୁ କ'ଣ ହୋଇପାରେ?

ପରବର୍ତ୍ତୀ ଜନଗଣନାରେ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଗଣନାକୁ ସାମିଲ କରିବା ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଏକ ବଡ଼ ଐତିହାସିକ ପଦକ୍ଷେପ । ଏହା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ସଭିଙ୍କୁ ଏକାଠି ନେଇ ଚାଲିବାର ବିକାଶ ପାଇଁ ସକରାତ୍ମକ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ନୀତିଗତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପାଇଁ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ, ସଂଗଠିତ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଭଳି ଜଟିଳ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଆହୁରି ଚିନ୍ତା କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ମିଳିତ ପ୍ରୟାସ ଏବଂ ନୂତନ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାବରେ ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସହଯୋଗରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲେ, ଭାରତ ଏକ ସମାନ ଏବଂ ନିରପେକ୍ଷ ସମାଜ ଆଡକୁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇପାରିବ। ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ସାମାଜିକ ସମାବେଶନକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ଏବଂ ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ଉନ୍ନତ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବ।

ଏକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ କିନ୍ତୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ

ଜାତି ଗଣନା କେବଳ ଏକ ଜନସଂଖ୍ୟାଗତ ଅଭ୍ୟାସ ନୁହେଁ ବରଂ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ରାଜନୈତିକ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ଏବଂ ନୀତି ସଂସ୍କାର ସହିତ ଜଡିତ ଏକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ପ୍ରସଙ୍ଗ । ଏହା ଭାରତର ସାମାଜିକ-ଆର୍ଥିକ ଅସମାନତାକୁ ଦୂର କରିବା ଏବଂ ସମାବେଶନ ମୂଳକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାର ଏକ ସୁଯୋଗ ହୋଇପାରେ । ତଥାପି ଏହାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାରେ ସତର୍କତା ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛତାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି, ଯାହା ଦ୍ଵାରା ଏହା ସାମାଜିକ ଏକତାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବ ଏବଂ ବିଭାଜନ ବୃଦ୍ଧି କରିବ ନାହିଁ । ଆଗାମୀ ଜନଗଣନା କେବଳ ଭାରତର ସାମାଜିକ ଗଠନକୁ ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ନାହିଁ ବରଂ ଦେଶ କିପରି ଏକ ସମାବେଶୀ ଭବିଷ୍ୟତ ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିବ ତାହା ମଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବ।

ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ:ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ ଭାରତ ପକାଇଲା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବୋମା