Burning Issue: ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା ପ୍ରସଙ୍ଗ ମହିଳା ସୁରକ୍ଷା, କେତେ ଫରକ୍ ଯୋଜନା ଓ ବାସ୍ତବତାରେ ?

ଦିଲ୍ଲୀ ନିର୍ଭୟା ଘଟଣା ଏବଂ ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବିଜେଡି ସରକାର ଓଡିଶାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ‘ମୋ ସାଥୀ’ ଆପ୍, ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ତାଲିମ, ଗୋଲାପୀ ଅଟୋ ଆଦି ଅନେକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ଜାତୀୟ ଅପରାଧିକ ତାଲିକାରେ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ବିରୋଧୀ ଅପରାଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡିଶାର ସ୍ଥାନ ଉପରମୁହାଁ ରହିଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ମୋହନ ମାଝୀଙ୍କ ସରକାର ରାଜ୍ୟରେ ଯୌନ ନିର୍ଯାତନା, ଦୁଷ୍କର୍ମ, ଗଣଦୁଷ୍କର୍ମ ଆଦି ବ୍ୟାପକ ଅପରାଧିକ ପ୍ରବଣତାକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ‘ଶକ୍ତିଶ୍ରୀ’ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି । ଏହାର କେତେ ଫଳପ୍ରଦ ପ୍ରଭାବ ପଡିବ? ବର୍ତ୍ତମାନର ରାଜନୈତିକ ଆନ୍ଦୋଳନ, ବ୍ୟାପକ ପ୍ରତିବାଦ ଏବଂ ଜନମାନସରେ ଅସନ୍ତୋଷର ବାତାବରଣକୁ ପ୍ରଶମନର ପ୍ରୟାସ କରୁଛନ୍ତି କି ? ସରକାର ଏକ୍ଷେତ୍ରରେ କେତେ ବାସ୍ତବବାଦୀ ?

ଏକଦା ନିଜ କୃତୀ ପାଇଁ ଖ୍ୟାତି ଓ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିବା ଓଡିଶା ଆଜି ଜାତୀୟ ଦରବାରରେ ଲଜ୍ଜାର ଚିତ୍ର ଦେଖାଇ ନତମସ୍ତକ ହୋଇଛି । ଖୋଦ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଦାଲତ ଓଡିଶାରେ ଯୌନ ନିର୍ଯାତନା ଅଭିଯୋଗରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନହେବା ପ୍ରତିବାଦରେ ଛାତ୍ରୀଜଣକ ଆତ୍ମାହୂତି ଘଟଣାକୁ ଲଜ୍ଜାଜନକ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ସୌମ୍ୟାଶ୍ରୀ ଆତ୍ମାହୂତିର ଅବ୍ୟକ୍ତ ବେଦନା ଏବଂ ବଳଙ୍ଗା ବର୍ବରତା ପରେ ଲଜ୍ଜାର ଚିତ୍ର ଜାତୀୟ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ଚର୍ଚ୍ଚାରେ ରହିଛି । ଏହି ଦୁଇ ଘଟଣାରେ ୪ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ରାଜ୍ୟରେ ଲଜ୍ଜାର ଧାରାବାହିକ ଖବର ଆମ ସଭିଙ୍କୁ ବ୍ୟଥିତ ଓ ମର୍ମାହତ କରେ ।

ପ୍ରମୁଖ ଗଣମାଧ୍ୟମର ପୃଷ୍ଠା ମଣ୍ଡନ କରିଥିବା ଓଡିଶାରେ ମହିଳା ଓ ନାବାଳିକା ବିରୋଧୀ ଅପରାଧିକ ଘଟଣାରେ ରହିଛି । ଜଗତସିଂପୁରରେ ଘରକୁ ଫେରୁଥିବାବେଳେ ଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ରାସ୍ତାରୁ ଟେକିନେଇ ଦୁଇ ଯୁବକ ଗଣଦୁଷ୍କର୍ମ କରିବା ଘଟଣା ପୁଣି ଅସ୍ତବ୍ୟସ୍ତ କରିଦେଇଛି । ପୀଡିତା ଛାତ୍ରୀ ଏବେ ଜିଲ୍ଲା ମୁଖ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାଳୟରେ ଅଛନ୍ତି । ପୁରୀରେ ୩ ଭଉଣୀ ମନ୍ଦିର ଦର୍ଶନ ସାରି ଘରକୁ ଫେରିବା ବାଟରେ ୬ ଜଣ ମଦ୍ୟପ ଅସଦାଚରଣ କରିଥିବା ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି ।

ସେପଟେ ମାଲକାନଗିରିରେ ନାବାଳିକାଙ୍କୁ ଗଣଦୁଷ୍କର୍ମ ଘଟଣାରେ ୪ ଜଣ ଗିରଫ ହୋଇଛନ୍ତି । ଜଳେଶ୍ୱରରେ ନବମ ଶ୍ରେଣୀ ଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଅସଦାଚରଣ ଘଟଣାରେ ଦୁଇ ଶିକ୍ଷକ ଗିରଫ ହୋଇଛନ୍ତି । ଯାଜପୁରରେ ଜଣେ ନାବାଳିକା କ୍ରୀଡାବିତଙ୍କୁ ଗଣଦୁଷ୍କର୍ମ ଘଟଣାରେ ପ୍ରଶିକ୍ଷକ ଗିରଫ ହୋଇଛନ୍ତି । ଜଗତସିଂପୁରରେ କଲେଜ ଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଅଧ୍ୟାପକଙ୍କ ଅସଦାଚରଣ, କଟକ ଗୁରୁଡିଝାଟିଆରେ ଅଧ୍ୟାପିକାଙ୍କୁ ଯୌନଶୋଷଣ ଅଭିଯୋଗ ଓ ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ଆତ୍ମାହୂତି ଧମକ ବି ଚର୍ଚ୍ଚାରେ ରହିଛି ।

ଜନମାନସରେ ଏଭଳି ଭୟଙ୍କର ଅପରାଧିକ ବାତାବରଣ ମହିଳା ଓ କନ୍ୟାରତ୍ନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମୋହନ ମାଝୀଙ୍କ ସରକାର ତତ୍ପରତା ପ୍ରକାଶ କରି ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ୧୬ଟି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ, ୭୩୦ଟି ସରକାରୀ ଓ ଅନୁଦାନ ପ୍ରାପ୍ତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ‘ଶକ୍ତିଶ୍ରୀ ସଶକ୍ତୀକରଣ କେନ୍ଦ୍ର’ ଖୋଲିବାକୁ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ଏହାର ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଜଣେ ଛାତ୍ରୀ ‘ଶକ୍ତିଶ୍ରୀ ସାଥୀ’ ଏବଂ ଜଣେ ଅଧ୍ୟାପିକା ‘ଶକ୍ତିଶ୍ରୀ ସଂଯୋଜିକା’ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହେବେ ।

ଏହି ଶକ୍ତିକେନ୍ଦ୍ରକୁ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ମନୋନୀତ ୫ ଜଣିଆ କାର୍ଯ୍ୟରତ ମହିଳା ‘ଶକ୍ତି ଅପା’ ଭାବରେ ମନୋନୀତ ହେବେ । ଛାତ୍ରୀ କୌଣସି ଅସୁବିଧାର ବା ଅସଦାଚାରଣ ଅଭିଯୋଗ ପଞ୍ଜିକରଣ ପାଇଁ ‘ଶକ୍ତିଶ୍ରୀ ମୋବାଇଲ୍ ଆପ୍’ ପ୍ରଚଳନ କରାଯିବ । କଲେଜ ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଅଣଶିକ୍ଷକଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କୋର୍ଡ ଅଫ୍ କଣ୍ଡକ୍ଟ ରହିବ । ଦୁଇଥର ଆତ୍ମରକ୍ଷା ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଶିବିର ଓ ମହିଳା ସୁରକ୍ଷା ଅଧିକାର ସଚେତନତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହେବ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ୩୧ ଡିସେମ୍ବର ସୁଦ୍ଧା ବାର୍ଷିକ କ୍ୟାମ୍ପସ୍ ସୁରକ୍ଷା ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରଦାନ କରିବେ । ସବୁ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ କ୍ୟାମ୍ପସରେ ସିସିଟିଭି କ୍ୟାମେରା ଲାଗିବ । ସେହିଭଳି ସମସ୍ତ ସ୍କୁଲରେ ସିସିଟିଭି ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯିବା ସହିତ ରାଗିଂ ଓ ନିର୍ଯାତନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶୂନ୍ୟ ସହନଶୀଳତା ନୀତି ଭଳି ସରକାର କଡା ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।

ତେବେ କଥା ହେଉଛି ଯେଉଁଭଳି ଘଟଣା ସୌମ୍ୟାଶ୍ରୀଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘଟିଲା, ସେଭଳି ଅସନ୍ତୋଷ ଓ ଅସହାୟତାର କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଶକ୍ତିଶ୍ରୀ ଭଳି ସଶକ୍ତିକରଣ କେନ୍ଦ୍ର ସୁଧାରି ପାରିବ କି? ସେହିଭଳି ରାଜ୍ୟର ଅଧିକାଂଶ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକରେ ସ୍ଥାୟୀ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ନଥିବାରୁ ଶିକ୍ଷାଦାନ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି । ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ‘ଶକ୍ତିଶ୍ରୀ’ କେତେ ସଫଳ ହେବ ତାକୁ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିବା ସ୍ୱାଭାବିକ ।

ମିଡିଆ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ ଜୁଲାଇ ୧୦ ତାରିଖ ସକାଳ ସାଢେ ୯ଟାରେ ଜଣେ ଛାତ୍ରୀ ସ୍କୁଲକୁ ଗଲାବେଳେ ଏକ କଳା ରଙ୍ଗର ପଲସରେ ଦୁଇ ଜଣ ଯୁବକ ଆସି ତାଙ୍କୁ ପାର୍କକୁ ଉଠାଇ ନେଲେ । ଦୁର୍ବୃତ୍ତମାନେ ପାଣି କାଦୁଅରେ ଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ କଚାଡି ଆକ୍ରମଣ କଲେ । କୌଣସିମତେ ଛାତ୍ରୀ ଜଣକ ଦୁର୍ବୃତ୍ତଙ୍କ କବଳରୁ ଖସି ଆସି ଘରେ ମାଆଙ୍କୁ ଜଣାଇଥିଲେ । ବାପା ପ୍ରବାସୀ ଶ୍ରମିକ ହୋଇଥିବାରୁ ମାଆ ଏବଂ ଝିଅ ନିଜ ସମ୍ପର୍କୀୟଙ୍କ ସହିତ ଅସ୍ତରଙ୍ଗ ଥାନାର ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହେଲେ । ତେବେ ବିଡମ୍ବନାର ବିଷୟ ହେଉଛି ପୋଲିସ ଏଫ୍ଆଇଆର ଗ୍ରହଣ କଲା ନାହିଁ ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ ହେଉଛି ।

ଛାତ୍ରୀ ଜଣକ ଭୟରେ ଘରୁ ବାହାରିଲେ ନାହିଁ । ଆତଙ୍କିତ ଅବସ୍ଥାରେ ପରିବାର ଲୋକେ ପ୍ରତିଦିନ ପୋଲିସ ପାଖକୁ ଦୌଡିଲେ । ଥାନା ସମ୍ମୁଖରେ ଧାରଣାରେ ବସିଲେ । ଘଟଣାକୁ ଅତି ହାଲୁକା ଭାବେ ନେଇଥିବା ପୋଲିସର କହିବା କଥା “କେସ୍ ଷ୍ଟ୍ରଙ୍ଗ ନୁହେଁ” । ଏଥିରୁ ଜଣାପଡୁଛି ରାଜ୍ୟରେ ଘଟୁଥିବା ମହିଳା ଅପରାଧ ପ୍ରବଣତାକୁ ପୋଲିସ କେତେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଛି । ପୋଲିସର ଏଭଳି ଖାମଖିଆଲ ନୀତି ପାଇଁ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଯଦି କୌଣସି ଅଘଟଣ ଘଟେ ତାହେଲେ ସେଥିପାଇଁ କିଏ ଦାୟୀ ରହିବେ?

ସରକାର କେବଳ ଯୋଜନା ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଦେଲେ ହେବ ନାହିଁ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଏବଂ ଅପରାଧ ବିରୋଧରେ ପୋଲିସର ମାନସିକତାରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି କାରଣ ପାଇଁ ପୂର୍ବ ସରକାରରେ ସବୁ ଯୋଜନା, ପଦକ୍ଷେପ ଓ ନୀତି ନିଷ୍ପତ୍ତି ସତ୍ତ୍ୱେ ମହିଳା ବିରୋଧୀ ଅପରାଧ ଦେଶରେ ଶୀର୍ଷରେ ଥିଲା l

୨୦୧୩ ମସିହାରେ ନିର୍ଭୟା ଗଣଦୁଷ୍କର୍ମ ଘଟଣା ସମଗ୍ର ଦେଶକୁ ଦୋହଲାଇ ଦେଇଥିଲା । ଏହି ଘଟଣାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ତତ୍କାଳୀନ ସରକାର ଓଡିଶାରେ ମହିଳାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟାପକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ୨୦୧୫ରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ମୋବାଇଲ ଫୋନ ଆଧାରିତ ଆପ୍ଲିକେସନ ‘ମୋ ସାଥୀ’ ଆପ ଲଞ୍ଚ୍ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ମହିଳା-ଅନୁକୂଳ ପଦକ୍ଷେପ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ୫ ଥର ମୋବାଇଲ ବଟନ କ୍ଲିକ କଲେ ୩୦ ସେକେଣ୍ଡରେ ଘଟଣାସ୍ଥଳର ଭିଡିଓ ଓ ଅଡିଓ ରେକର୍ଡ ପୋଲିସ କଂଟ୍ରୋଲରୁମ ଓ ସେମାନଙ୍କ ପରିବାରଲୋକଙ୍କ ପାଖକୁ ଅଟୋମେଟିକ ଚାଲିଯିବ । ତେବେ ପାଖାପାଖି ମାତ୍ର ୭,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ମୋବାଇଲ ଏହି ଆପ୍ ଡାଉନଲୋଡ କରିଥିଲେ । ପରେ ଏହି ଆପ ‘ସହାୟତା' ଆପ ସହିତ ମିଶ୍ରଣ କରାଯାଇଥିଲା ।

ସେହିଭଳି ୨୦୧୪ ମସିହାରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓଡ଼ିଶା ରାଜଧାନୀରେ ମହିଳା ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପିଙ୍କ ଅଟୋ ସେବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୩୦୦ ଅଟୋ ଚାଳକ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ସେବାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ମହିଳାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା । ତେବେ ୨୦୧୮ରୁ ଏହି ଅଟୋଗୁଡ଼ିକୁ ଭୁବନେଶ୍ୱର ରାସ୍ତାରେ ଆଉ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଲା ନାହିଁ । ସେହିଭଳି ୨୦୧୩ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ୨.୫ ଲକ୍ଷ କଲେଜ ଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଆତ୍ମରକ୍ଷା କୌଶଳ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ ।

ବର୍ଷକ ପରେ କମିଶନରେଟ ପୋଲିସ ସ୍କୁଲ ଏବଂ କଲେଜ ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ଆତ୍ମରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା । ମହିଳା ବିରୋଧୀ ଅପରାଧ ପାଇଁ ପ୍ରତିରୋଧକ ପଦକ୍ଷେପ ବିଷୟରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ପୋଲିସ କ୍ଷୁଦ୍ର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା । ଏ ସବୁ ଉଦ୍ୟମର ବ୍ୟର୍ଥତା ପ୍ରକାଶ କଲା ୨୦୧୭ ଜାତୀୟ ଅପରାଧିକ ରିପୋର୍ଟ । ଆସାମ ପରେ ଓଡିଶା ମହିଳାମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ସର୍ବାଧିକ ଅପରାଧ ଘଟିଥିବା ରାଜ୍ୟ ବୋଲି ଏନ୍ସିଆରବି ରିପୋର୍ଟରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ।

ତେଣୁ ପୂର୍ବ ସରକାରଙ୍କ ସମସ୍ତ ଘଟଣାକୁ ସମୀକ୍ଷା ଓ ନିରୀକ୍ଷା କରି ବର୍ତ୍ତମାନ ସରକାର ଏଭଳି ଅପରାଧ ପ୍ରବଣତାକୁ ପ୍ରଶମିତ ପାଇଁ ବାସ୍ତବବାଦୀ ହୁଅନ୍ତୁ ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ଦୃଢ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ବି.ଦ୍ର.- ଏହା ଲେଖକଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ମତ ।

ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ: ଆକ୍ସନ ମୋଡରେ ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ, ମହିଳାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଡାକିଲେ ବଡ଼ ବୈଠକ