Chanakya Niti: ଏହି ୧୦ଟି ସ୍ଥାନରେ ଚୁପ୍ ରହିବା ବୁଦ୍ଧିମାନର କାମ, ବେଶୀ ବକବକ ହେଲେ ଫସିବେ

ବେଶୀ କଥା କହୁନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଭଲ ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ। କେହି କେହି କୁହନ୍ତି, ଏମିତି କୁଷୁଣ୍ଡାମୁହାଁ ମଣିଷକୁ କିଏ ଭଲ ପାଇବ? ଏମାନେ ବଡ଼ ବୋରିଂ ମଣିଷ। ଏହିପରି ମଣିଷଙ୍କ ସହ କୁଆଡ଼େ ବୁଲିବାକୁ ଗଲେ ପୂରା ଟ୍ରିପ୍ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ବୋଲି କିଏ କିଏ କୁହନ୍ତି।

କେହି ଏମିତି କୁଷୁଣ୍ଡାମୁହାଁ ହେବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ନାହିଁ। ବରଂ ସମସ୍ତଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ଅଧିକ କଥା କହି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବା। ଆମ ସମାଜରେ ଆମେ ଦେଖନ୍ତି ଯେ, ଯିଏ ନିଜ କଥାଟି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ କହି ଜାଣିଲା, ତାକୁ ସମସ୍ତେ ପଣ୍ଡିତ ଭାବନ୍ତି। ବରଂ ମଣିଷଟି ଅଧିକ ଜ୍ଞାନୀ ନହେଉ, କିନ୍ତୁ ତାକୁ ସମସ୍ତେ ଜ୍ଞାନୀ ଭାବନ୍ତି।

କିନ୍ତୁ ଶାସ୍ତ୍ର କୁହେ, ଚୁପ୍ ରହୁଥିବା ଲୋକ ଜୀବନରେ ଅନେକ ଫାଇଦା ପାଇଥାଏ। ସବୁବେଳେ ବକବକ ହେବାରେ ଅନେକ ସମସ୍ୟା ରହିଛି। ଯଦିଓ ସେପରି ମଣିଷର ସାମାଜିକ ଗ୍ରହଣୀୟତା ଅଧିକା, କିନ୍ତୁ ବେଳେବେଳେ ତାକୁ ସମାଜରେ ହାଲୁକା ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ଏ ସଂପର୍କରେ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି।

ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ, ଯିଏକି ଜଣେ ମହାନ ଦାର୍ଶନିକ, ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଓ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ଥିଲେ, ସେ ତାଙ୍କ ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର (ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି) ମାଧ୍ୟମରେ ମାନବ ଜୀବନକୁ ସଫଳ ଓ ସମୃଦ୍ଧ କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ମୂଲ୍ୟବାନ ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରି ଯାଇଛନ୍ତି। ଚୁପ୍ ରହିବା ବା ମୌନତା ସଂପର୍କରେ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ନୀତିବାଣୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହାର ମହତ୍ତ୍ୱ ଅନୁଭବ କରିହୁଏ।

ମୌନତା କେବଳ ଏକ ସାଧାରଣ ଗୁଣ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହା ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଅସ୍ତ୍ର। ଯାହା ମଣିଷକୁ ଅନୁଶାସିତ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଓ ସଫଳ କରିଥାଏ। ଏହି ନିବନ୍ଧରେ ଆମେ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ନୀତିବାଣୀ, ଚୁପ୍ ରହିବାର ମହତ୍ତ୍ୱ, ୧୦ଟି ସ୍ଥାନ ଯେଉଁଠାରେ ଚୁପ୍ ରହିବା ବୁଦ୍ଧିମାନର କାମ ଏବଂ ମୌନତାର ଶାରୀରିକ ଫାଇଦା ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବା।

ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ନୀତିବାଣୀ ଓ ମୌନତା

ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ମୌନତାକୁ ଏକ ମହାନ ଗୁଣ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ତାଙ୍କ ମତରେ, ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ସଠିକ୍ ସମୟରେ ଚୁପ୍ ରହିବାର କଳା ଜାଣିଛି, ସେ ଅନେକ ସମସ୍ୟାରୁ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରେ। ତାଙ୍କର କେତେକ ମୂଲ୍ୟବାନ ନୀତିବାଣୀ ପଢ଼ନ୍ତୁ।

•    ଯେଉଁଠି ମୁହଁ ଖୋଲିଲେ ବିପଦ, ସେଠି ଚୁପ୍ ରୁହନ୍ତୁ: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, କିଛି କିଛି ଜାଗାରେ ମୁହଁରୁ ବାହାରୁଥିବା ଶବ୍ଦ ହିଁ ବିପଦ ଆଣିଥାଏ। ଯେତେବେଳେ ଅନୁଭବ କରିବେ ଯେ, ଏଟି କଥା କହିଲେ ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ, ଅଶାନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ, ହେଉଥିବା ଏକ କାମ ଅଟକି ଯାଇପାରେ, ସେତେବେଳେ ଚୁପ୍ ରହିବା ହିଁ ବୁଦ୍ଧିମାନର ଲକ୍ଷଣ ହେବ। ଏହିଭଳି ସମୟରେ ନିଜକୁ ପଣ୍ଡତ ବୋଲି ଭାବିବା ଏକ ମୁର୍ଖାମୀ। ବରଂ ନିଜକୁ ମୁର୍ଖ ଭାବିଲେ ଶ୍ରେୟଷ୍କର।

•    ଅଜ୍ଞତା ଥିଲେ ମୌନତା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପାୟ: ଯଦି ଆପଣଙ୍କୁ କୌଣସି ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ, ତେବେ ଅଯଥା କଥା କହିବା ଅପେକ୍ଷା ଚୁପ୍ ରହିବା ଆପଣଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦାନ କରେ।

•    ମୌନତା ହେଉଛି ବୁଦ୍ଧିର ପରିଚୟ: ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ମତରେ, ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ମୌନ ରହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ, ସେ ବୁଦ୍ଧିମାନ ଏବଂ ସଂଯମୀ ହୋଇଥାଏ।

•    ଅଧିକ ବକବକ ହେଲେ ଶତ୍ରୁ ବଢ଼ନ୍ତି, ଚୁପ୍ ରହିଲେ ଶାନ୍ତି: ଆମ ସମାଜରେ ଯିଏ ଆକର୍ଷଣୀୟ କଥା କହି ଲୋକପ୍ରିୟ ହେଲା, ତାର ଶତ୍ରୁ ଅଧିକା। କିଛି କିଛି ଲୋକ ଖୋଲାଖୋଲି ବିରୋଧ ନକଲେ ମଧ୍ୟ ଭିତରେ ଭିତରେ ଶତ୍ରୁତା କରି ଆମର ଶାନ୍ତି ଭଙ୍ଗ କରନ୍ତି। ତେଣୁ ଅଯଥା କଥାବାର୍ତ୍ତା ସମ୍ପର୍କକୁ ନଷ୍ଟ କରିପାରେ, କିନ୍ତୁ ମୌନତା ସମ୍ପର୍କକୁ ସୁଦୃଢ କରିଥାଏ।

•    ମୌନତା ହେଉଛି ଶକ୍ତି ଓ ସଂଯମର ପ୍ରତୀକ: ଚାଣକ୍ୟ ମୌନତାକୁ ଏକ ଶକ୍ତି ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ମନୁଷ୍ୟକୁ ଆତ୍ମନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଶିଖାଇଥାଏ। ମୌନ ରହି ଶତ୍ରୁର ତିରସ୍କାରକୁ ହଜମ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଭିତରେ ଭିତରେ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇ ଦୁନିଆକୁ ଜିତେ।

୧୦ଟି ସ୍ଥାନରେ ଚୁପ୍ ରହିବା ବୁଦ୍ଧିମାନର କାମ

ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ନୀତି ଅନୁସାରେ, ନିମ୍ନଲିଖିତ ୧୦ଟି ସ୍ଥାନ ବା ପରିସ୍ଥିତିରେ ଚୁପ୍ ରହିବା ବୁଦ୍ଧିମାନର କାମ। ଏହାକୁ ନିହାତି ଜାଣି ରଖନ୍ତୁ। କୌଣସି ସମୟରେ ଏହା ଆପଣଙ୍କ କାମରେ ଲାଗିପାରେ। ତେଣୁ ଏହାକୁ ବେକାର କଥା କହି ଏଡ଼େଇ ଯିବା ଅନୁଚିତ।

1. ଅଜ୍ଞାନତା ସମୟରେ: ଯେତେବେଳେ ଆପଣଙ୍କୁ କୌଣସି ବିଷୟରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜ୍ଞାନ ନଥାଏ, ତେବେ ଅଯଥା କଥା କହିବା ଅପେକ୍ଷା ଚୁପ୍ ରହିବା ଶ୍ରେୟସ୍କର।
2. ବିବାଦୀୟ ପରିସ୍ଥିତିରେ: ଯେତେବେଳେ ଆପଣଙ୍କ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ, ବା ମୁହଁ ଖୋଲିଲେ ହୁଏତ କେହି କଥାକୁ ଅକଥା କରି ବୁଝିପାରେ, ସେପରି ଅନୁମାନ କରୁଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ମୌନତା ହିଁ ଶାନ୍ତି ବଜାୟ ରଖେ। ଭୁଲ୍ ରେ ମଧ୍ୟ ସେତେବେଳେ ମୁହଁ ଖୋଲନ୍ତୁ ନାହିଁ।
3. ଶତ୍ରୁଙ୍କ ସାମ୍ନାରେ: ଶତ୍ରୁଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଅତ୍ୟଧିକ କଥା କହିବା ଅନୁଚିତ। ଏହା ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ ବିପଦ ଆଣିପାରେ। ଅଧିକ କଥା କହିଲେ ହୁଏତ ଶତ୍ରୁପକ୍ଷ ଆମ ଦୁର୍ବଳତା ଜାଣିଦେଇ ପାରେ। ଫଳରେ ସେ ଆପଣଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଚାଲ୍ ଚଳେଇ ଆପଣଙ୍କୁ ଅକ୍ଳେଶରେ ଅଡୁଆରେ ପକାଇ ଦେଇପିରେ। ଶତ୍ରୁ ଆଗରେ ବେଶୀ ବକ ବକ ହେଲେ ହୁଏତ ନକହିବା କଥା ପାଟିରୁ ଖସିଯାଇ ପାରେ।
4. ଗୁପ୍ତ ଯୋଜନା ସମୟରେ: ଗୁପ୍ତ ଯୋଜନା କିଛି କରୁଥିଲେ ସେ ସମୟରେ କାହା ଆଗରେ କିମ୍ବା ସାଙ୍ଗସାଥୀଙ୍କ ଆଗରେ ଚୁପ୍ ରୁହନ୍ତୁ। କାରଣ ହୁଏତ କହୁ କହୁ ଆପଣଙ୍କ ଯୋଜନା ବିଷୟରେ ପାଟିରୁ ଖସି ଯାଇପାରେ। ବା ରାଜନୀତିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଚୁପ୍ ରହିବା ସଫଳତାର ଚାବିକାଠି।
5. କ୍ରୋଧ ସମୟରେ: କ୍ରୋଧ ବେଳେ କଥା କହିଲେ ତାହା ହୁଏତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବାହାରକୁ ଚାଲିଯାଇ ପାରେ। ପାଟିରୁ ନକହିବା କଥା ମଧ୍ୟ ବାହାରି ଆସିପାରେ। ତେଣୁ ମୌନତା ହିଁ ଉତ୍ତମ।
6. ଅନୁଚିତ ସମୟରେ: ସବୁ ସମୟରେ ସବୁ କଥା କୁହାଯିବା ଅନୁଚିତ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ମୃତ୍ୟୁ ସମୟରେ ହିଁ ତା ଖରାପ ଗୁଣ ସଂପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା। ଏହି ସମୟରେ କଥା କହିବା ଅନୁପଯୁକ୍ତ ବା ଅସମ୍ମାନଜନକ ହୋଇପାରେ, ସେଠାରେ ଚୁପ୍ ରହିବା ବୁଦ୍ଧିମାନର କାମ।
7. ଅନ୍ୟର ଦୁଃଖ ସମୟରେ: କେହି ଦୁଃଖରେ ଥିଲାବେଳେ ତାକୁ ଅଯଥା ପ୍ରଶ୍ନ କରିବା ବୋକାମିର କାମ। ଏପରି ହେଲେ ଆମର କିଛି ଭଲ କଥାକୁ ମଧ୍ୟ ସେ ଖରାପ ଅର୍ଥରେ ନେଇପାରେ। ତେଣୁ ଏଠାରେ ମୌନତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବା ଉଚିତ।
8. ବରିଷ୍ଠଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ: ଅଧିକାରୀ ବା ଗୁରୁଜନଙ୍କ ସାମ୍ନାରେ ଅଯଥା କଥା କହିବା ଅସମ୍ମାନକୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ।
9. ଧର୍ମୀୟ ସ୍ଥାନରେ: ମନ୍ଦିର, ମସଜିଦ ବା ଅନ୍ୟ ଧର୍ମୀୟ ସ୍ଥାନରେ ମୌନତା ଶାନ୍ତି ଓ ସମ୍ମାନର ପ୍ରତୀକ।
10. ଆତ୍ମଚିନ୍ତନ ସମୟରେ: ନିଜର ଭୁଲ ବା ଭବିଷ୍ୟତ ଯୋଜନା ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତନ କରୁଥିବା ସମୟରେ ଚୁପ୍ ରହିବା ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ବୃଦ୍ଧି କରେ।

ଚୁପ୍ ରହିବାର ଶାରୀରିକ ଫାଇଦା

ମୌନତା କେବଳ ମାନସିକ ଶାନ୍ତି ନୁହେଁ, ଶାରୀରିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଲାଭଦାୟକ। ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା ଅନୁସାରେ, ମୌନତାର ନିମ୍ନଲିଖିତ ଶାରୀରିକ ଫାଇଦା ରହିଛି:

• ମାନସିକ ଚାପ ହ୍ରାସ: ମୌନତା ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଷ୍ଟ୍ରେସ ହରମୋନ (କର୍ଟିସୋଲ) (stress hormone is cortisol)ର ସ୍ତରକୁ ହ୍ରାସ କରେ, ଯାହା ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ।
• ରକ୍ତଚାପ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ: ନିୟମିତ ମୌନତା ଅଭ୍ୟାସ (ଯେପରି ଧ୍ୟାନ) ରକ୍ତଚାପକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖେ ଏବଂ ହୃଦୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ରୋଗର ଆଶଙ୍କା ହ୍ରାସ କରେ।
• ମସ୍ତିଷ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି: ମୌନତା ମସ୍ତିଷ୍କରେ ନୂତନ କୋଷିକା (ନ୍ୟୁରୋଜେନେସିସ) ଗଠନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଥାଏ, ଯାହା ସ୍ମୃତିଶକ୍ତି ଓ ଚିନ୍ତନ କ୍ଷମତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରେ।
• ନିଦ୍ରାର ଗୁଣବତ୍ତା ବୃଦ୍ଧି: ମୌନତା ମାନସିକ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ, ଯାହା ଅନିଦ୍ରା ସମସ୍ୟାକୁ ଦୂର କରି ଗଭୀର ନିଦ୍ରାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଥାଏ।
• ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟାରେ ସୁଧାର: ମୌନତା ଅଭ୍ୟାସ ସମୟରେ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ, ଯାହା ଫୁସଫୁସ ଓ ହୃଦୟର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକୁ ସୁଧାରେ।

ମୌନତାର ମହତ୍ତ୍ୱ ଓ ଜୀବନରେ ଏହାର ପ୍ରୟୋଗ

ମୌନତା ହେଉଛି ଏକ ସାଧନା, ଯାହା ମନୁଷ୍ୟକୁ ଆତ୍ମନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଓ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା ଶିଖାଇଥାଏ। ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ନୀତି ଅନୁସାରେ, ମୌନତା ହେଉଛି ଏକ ଏପରି ଅସ୍ତ୍ର, ଯାହା ବିନା କୌଣସି ଶବ୍ଦରେ ଅନେକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିପାରେ। ଜୀବନରେ ମୌନତା ଅଭ୍ୟାସ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଆମେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲାଭ ପାଇପାରୁ:

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ: ମୌନତା ଆମକୁ ନିଜର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଚିନ୍ତନ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।

ସମ୍ପର୍କରେ ସୁଧାର: ଅଯଥା କଥାବାର୍ତ୍ତା ଏଡାଇ ମୌନତା ଅଭ୍ୟାସ କରି ସମ୍ପର୍କକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରାଯାଇପାରେ।

ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣରେ ସଫଳତା: ମୌନତା ଆମକୁ ଶାନ୍ତ ଚିନ୍ତନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ଯାହା ସଠିକ୍ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ସହାୟକ ହୁଏ।

ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି: ମୌନତା ଧ୍ୟାନ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତାର ଏକ ଅଙ୍ଗ, ଯାହା ଆମକୁ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସହ ସଂଯୋଗ କରାଇଥାଏ।

ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ନୀତିବାଣୀ ଓ ମୌନତାର ମହତ୍ତ୍ୱ ଆମକୁ ଜୀବନରେ ସଫଳତା ଓ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ପଥ ଦେଖାଇଥାଏ। ଚୁପ୍ ରହିବା କେବଳ ଏକ ଅଭ୍ୟାସ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏକ ଶକ୍ତି ଯାହା ଆମକୁ ମାନସିକ, ଶାରୀରିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଦିଗରେ ଉନ୍ନତ କରିଥାଏ। ସଠିକ୍ ସମୟରେ ଓ ସଠିକ୍ ସ୍ଥାନରେ ମୌନତା ଅଭ୍ୟାସ କରି ଆମେ ନିଜର ଜୀବନକୁ ସରଳ, ସମୃଦ୍ଧ ଓ ସଫଳ କରିପାରୁ। ତେଣୁ, ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ନୀତିକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଆମେ ମୌନତାର ଶକ୍ତିକୁ ଆପଣେଇ ଜୀବନରେ ଏକ ନୂତନ ଦିଗ ଆଣିପାରୁ।

(ଏହି ଲେଖାର ସମସ୍ତ ମତ ଲେଖିକାଙ୍କର ନିଜସ୍ୱ)