Chicken Neck Corridor: ଚିକେନ ନେକ୍ କ’ଣ ? ଭାରତର କ୍ଷେତ୍ରୀୟ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କାହିଁକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏହି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ କରିଡର ?

ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟ ସହ ଯୁଝୁଥିବା ବାଙ୍ଗଲାଦେଶ ସରକାର ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଡ଼ କରିବାକୁ ଯାଇ ଚୀନ ସହିତ ମିଶି ଭାରତ ବିରୋଧୀ ଚାଲ୍ ଖେଳିଛନ୍ତି । ନିଜ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ସୁଧାରିବା ନେଇ ଚିନ୍ତା କରିବେ କ’ଣ, ଚୀନକୁ ନିଜ ଦେଶରେ ନିବେଶ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେବା ବେଳେ ଭାରତର ଦୁର୍ବଳତା ଜଣାଇଛନ୍ତି ବାଙ୍ଗଲାଦେଶର ଅନ୍ତରୀଣ ସରକାରର ମୁଖ୍ୟ ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ । ଭାରତର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଚୀନକୁ ନିଜର ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଛନ୍ତି ।

ସେ ସାଂପ୍ରତିକ ଚୀନ ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ପୂର୍ବୋତ୍ତର ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ କରିଥିବା ଟିପଣୀ ଭାରତ ପାଇଁ ରଣନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସିଲିଗୁଡ଼ି କରିଡରର ସୁରକ୍ଷାକୁ ନେଇ ଚିନ୍ତା ବଢ଼ାଇଛି। ଏହି କରିଡର ସାଧାରଣତଃ ଚିକେନ୍ ନେକ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା। ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ୍ ତାଙ୍କ ଚୀନ୍ ଗସ୍ତ ସମୟରେ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ କ’ଣ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେହି ମନ୍ତବ୍ୟ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଚିକେନ୍ କରିଡର କେତେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।

ଚିକେନ ନେକ କରିଡର କ’ଣ ?

ସିଲିଗୁଡ଼ି କରିଡରକୁ ଚିକେନ୍ ନେକ୍ କରିଡର ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ୬୦ କିଲୋମିଟର ଲମ୍ବା ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୨୨ କିଲୋମିଟର ଚଉଡ଼ା । ଏହା ଦେଶର ମୁଖ୍ୟଭୂମିକୁ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ସଂଯୋଗ କରେ । ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ରାସ୍ତା ଏହି କରିଡର ଦେଇ ଯାଇଥାଏ । ଏହି କରିଡର କୁକୁଡ଼ାର ବେକ ପରି ପତଳା, ତେଣୁ ଏହାକୁ ଚିକେନ ନେକ କୁହାଯାଏ। ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ବହୁତ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏହା ଦେଶର ସାତଟି ରାଜ୍ୟକୁ ସଂଯୋଗ କରେ। ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବର ଏହି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସାତ ଭଉଣୀ କୁହାଯାଏ। ଏହି ଭୂମି ଦେଶ ପାଇଁ ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।

ଏହି କରିଡର ନେପାଳ, ଚୀନ୍, ଭୁଟାନ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶ ଭଳି ପାହାଡ଼ି ଦେଶ ଦ୍ୱାରା ଘେରି ରହିଛି। ଚିକେନ୍ ନେକର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ରହିଛି ନେପାଳ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ବାଂଲାଦେଶ। ଏହାର ଉତ୍ତର ଭାଗରେ ଭୁଟାନ ଅବସ୍ଥିତ। ଦେଶ ବିଭାଜନ ପରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ପାଇଥିଲା। ପରେ ସିକିମ ଭାରତର ଏକ ଅଂଶ ହେବା ପରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରଣନୈତିକ ବିଜୟ ହାସଲ କରିଥିଲା ।

କାହିଁକି ଚିକେନ୍ ନେକ୍ ରଣନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏତେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ?

ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଭୂରାଜନୈତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଭାରତ ଏହି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଡରକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ବୃଦ୍ଧି କରିଛି। ଭାରତୀୟ ସେନା ଏହି କରିଡରକୁ ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ରେଖା ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି। ଚିକେନ୍ ନେକ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଚୁମ୍ବି ଘାଟିରେ ଚୀନ୍ ଉପରେ ନଜର ରଖିବାରେ ଭାରତକୁ ବହୁତ ସାହାଯ୍ୟ ମିଳିଥାଏ। ସୁରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବିରାଟ ରଣନୈତିକ ସୁବିଧା ପାଇଛି । ଚିକେନ୍ ନେକ୍ ଚାରିପାଖରେ ଆସାମ ରାଇଫଲ୍ସ, ବିଏସଏଫ, ସେନା ଏବଂ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ପୋଲିସ ନିୟୋଜିତ ଅଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଏହାର ସୁରକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାୟିତ୍ୱ ତ୍ରିଶକ୍ତି କୋର ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ, ଯାହାକୁ ୩୩ କୋର କୁହାଯାଏ।

ସେନା ତାର ଉନ୍ନତ ସାମରିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ମାଧ୍ୟମରେ ଯେକୌଣସି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପଦର ମୁକାବିଲା କରିବାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ। ସେନାର ତ୍ରିଶକ୍ତି କୋର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଏହି କରିଡର ନିକଟରେ ଥିବା ସୁକନାରେ ଅବସ୍ଥିତ, ଯାହା ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ସୁରକ୍ଷାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ। ଏହି କୋର ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରରେ ସଜ୍ଜିତ, ଯେଉଁଥିରେ ରାଫେଲ ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନ, ବ୍ରହ୍ମୋସ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଉନ୍ନତ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଆଦି ସାମିଲ ରହିଛି । ଚିକେନ୍ସ ନେକ୍’ ଏକ ଦୁର୍ବଳତା ନୁହେଁ, ବରଂ ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସାମରିକ କ୍ଷେତ୍ର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ଭାରତୀୟ ସେନା ମୁଖ୍ୟ ।
କ’ଣ କହିଥିଲେ ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ ?

ବାଂଲାଦେଶର ମୁଖ୍ୟ ପରାମର୍ଶଦାତା ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ୍ ସମ୍ପ୍ରତି ଚୀନ୍ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ। ଚୀନ ସହ ବ୍ୟବସାୟିକ ସମ୍ଭାବନା ନେଇ ଚର୍ଚ୍ଚା କରିବାକୁ ସେ ଏହି ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ସେ ବାଂଲାଦେଶରେ ଚୀନର ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ କହିଥିଲେ ଏବଂ ଚିକେନ୍ ନେକ କଥା ଉଠାଇଥିଲେ। ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ଭାରତର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଭୂମିବେଷ୍ଟିତ ପ୍ରକୃତି ଏକ ସୁଯୋଗ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇପାରେ। "ଭାରତର ପୂର୍ବ ଭାଗରେ ଥିବା ସାତଟି ରାଜ୍ୟକୁ ସାତ ଭଉଣୀ କୁହାଯାଏ। ଏଗୁଡ଼ିକ ଚାରିପାଖରେ ଭୂମି ଦ୍ୱାରା ଘେରି ରହିଥିବା ଅଞ୍ଚଳ। ଏମାନଙ୍କର ସମୁଦ୍ରକୁ ଯିବା ପାଇଁ କୌଣସି ରାସ୍ତା ନାହିଁ।"

ବାଂଲାଦେଶକୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ "ସମୁଦ୍ରର ଏକମାତ୍ର ରକ୍ଷକ" ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ୟୁନୁସ୍ କହିଛନ୍ତି, ଏହା ଏକ ବିରାଟ ସୁଯୋଗ ଏବଂ ଚୀନ୍ ଅର୍ଥନୀତିର ବିସ୍ତାର ହୋଇପାରେ। ଯଦିଓ ୟୁନୁସ ଚିକେନ୍ ନେକ୍ ଶବ୍ଦ କହିନାହାନ୍ତି. ତେବେ ଭାରତର ୭ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥଳଭାଗ ଦ୍ବାରା ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଥିବା କହି ପରୋକ୍ଷରେ ସନ୍ଦେଶ ଦେବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଗସ୍ତ ସମୟରେ ସେ ଚୀନ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସି ଜିନପିଙ୍ଗଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲେ ଏବଂ ଚୀନ୍ ସହିତ ନଅଟି ଚୁକ୍ତିନାମା ମଧ୍ୟ ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଥିଲେ। ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସଙ୍କ ଏହି ବୟାନ ପରେ,ଏହି କ୍ଷେତ୍ରକୁ ନେଇ ଭାରତର ଚିନ୍ତା ବଢ଼ିଛି ।

ଚୀନ୍ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶର ନଜର

ଶେଖ ହସିନା ସରକାର କ୍ଷମତାରୁ ବିତାଡ଼ିତ ହେବା ପରଠାରୁ ବାଂଲାଦେଶରେ କୌଣସି ସ୍ଥାୟୀ ସରକାର ନାହିଁ । ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାର ମୁଖ୍ୟ ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସଙ୍କ ଉପରେ ଶୀଘ୍ର ନିର୍ବାଚନ କରିବା ପାଇଁ ଚାପ ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ୟୁନୁସ୍ କ୍ଷମତା ଦଖଲ କରିବା ପରେ, ବାଂଲାଦେଶରେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଛି । ଭାରତ ଏହାକୁ ନେଇ ପ୍ରତିବାଦ କରିବା ପରେ ବାଂଲାଦେଶ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଏପରି ବୟାନ ଆସିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସବୁକିଛି ଠିକ୍ ନାହିଁ। ଭାରତ-ବାଂଲାଦେଶ ସୀମାରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଉତ୍ତେଜନା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା।

କିନ୍ତୁ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଚିନ୍ତା ହେଉଛି ଚୀନ୍ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସାମ୍ପ୍ରତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ। ଏଥିପାଇଁ ଭାରତ ସତର୍କ ଅବସ୍ଥାରେ ଅଛି। କାରଣ ଯଦି ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମାନ୍ୟତମ ଅବହେଳା ହୁଏ କିମ୍ବା ଚୀନ୍ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶ ଏକାଠି କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନିଅନ୍ତି, ତେବେ ଭାରତ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବର ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟଠାରୁ ଅଲଗା ହୋଇଯିବ। ଏହି କାରଣରୁ ଚୀନ୍ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ନଜର ରଖିଛନ୍ତି।

ଆଞ୍ଚଳିକ ସମୀକରଣ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ସତର୍କତା

ବେଜିଂ ସହିତ ଢାକାର ବଢ଼ୁଥିବା ବନ୍ଧୁତା ସିଲିଗୁଡ଼ି କରିଡରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ ବୋଲି ସୁରକ୍ଷା ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଭାରତ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହାର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଗଠନକୁ ଆହୁରି ସୁଦୃଢ଼ କରିଛି। ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବିଭାଗ ମୁଖ୍ୟ (ସିଡିଏସ୍) ଜେନେରାଲ ଅନିଲ ଚୌହାନ ସମ୍ପ୍ରତି ଉତ୍ତର ବଙ୍ଗ ଗସ୍ତ କରି ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ସମୀକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି। ସେ ଆଗୁଆ ପୋଷ୍ଟଗୁଡ଼ିକ ଯାଞ୍ଚ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବରିଷ୍ଠ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ସହ ସୁରକ୍ଷା ରଣନୀତି ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ।

ଐତିହାସିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତ ଯୋଜନା

୨୦୧୭ ଡୋକଲାମ ଗତିରୋଧ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସେନା ଭୁଟାନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚୀନକୁ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ କରିବାରୁ ସଫଳତାର ସହ ରୋକି ପାରିଥିଲା। ଏହି ଘଟଣା ଚିକେନ୍ ନେକର ରଣନୈତିକ ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରେ। ସେବେଠାରୁ ଭାରତ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ନିରନ୍ତର ଭାବରେ ଏହାର ସାମରିକ ଉପସ୍ଥିତି ଏବଂ ଭିତ୍ତିଭୂମିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଆସୁଛି। ଭାରତ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛି, ଏହି କରିଡର ଏହାର ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସାମରିକ ଉପସ୍ଥିତିର କ୍ଷେତ୍ର, ଦୁର୍ବଳତା ନୁହେଁ। ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ସିକିମ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବରୁ ସେନାର ଶୀଘ୍ର ମୁତୟନ ସମ୍ଭବ ଏବଂ ଯେକୌଣସି ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜର ଉପଯୁକ୍ତ ଜବାବ ଦେବାକୁ ସେନା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ।

ୟୁନୁସଙ୍କ ବୟାନକୁ ବିରୋଧ

ଭାରତ ସହ ପଡୋଶୀ ଦେଶ ଭାବେ ବାଂଲାଦେଶର ସବୁଠୁ ଲମ୍ବା ସୀମା ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇରହିଛି । ଭାରତ ଛଡା କେବଳ ମିଆଁମାର ବାଂଲାଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପଡୋଶୀ । ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ୟୁନୁସ ଭାରତର ପୂର୍ବୋତ୍ତର ରାଜ୍ୟ କଥା ଉଠାଇବା ପରେ ଏହାକୁ ଜୋରଦାର ବିରୋଧ କରାଯାଉଛି । ୟୁନୁସଙ୍କ ବୟାନକୁ ଗୁରୁତର ସହ ନେବାକୁ କହିଛନ୍ତି ଆସାମ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହିମନ୍ତ ବିଶ୍ବଶର୍ମା । ସେ ତାଙ୍କର ଏକ୍ସ ପୋଷ୍ଟରେ ଲେଖିଛନ୍ତି, ବାଙ୍ଗଲାଦେଶର ତଥାକଥିତ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାର ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସଙ୍କ ବୟାନ ଆପତ୍ତିଜନକ ଏବଂ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିନ୍ଦନୀୟ।

ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବକୁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମାର୍ଗରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି । ତେଣୁ ଚିକେନ୍ ନେକ୍ କରିଡର ତଳେ ଏବଂ ଚାରିପାଖରେ ଅଧିକ ସୁଦୃଢ଼ ରେଳ ଏବଂ ସଡ଼କ ନେଟୱାର୍କ ବିକଶିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଚିକେନ୍ ନେକକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ବାଇପାସ୍ କରି ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବକୁ ମୁଖ୍ୟଭୂମି ଭାରତ ସହିତ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ବିକଳ୍ପ ସଡ଼କ ମାର୍ଗ ଅନୁସନ୍ଧାନକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି।