Budget 2024: ବଜେଟ୍ କେତେ ପ୍ରକାର; ଏହା କିପରି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ସହଯୋଗ କରେ

ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ଆଜି ମୋଦୀ ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ପାଇଁ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବେ। ଚଳିତ ବର୍ଷ ନିର୍ବାଚନ ଥିବାରୁ ଆସନ୍ତା ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏହି ବଜେଟ୍‌ରେ ରଖାଯିବ। ତଥାପି, ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ଜନସାଧାରଣ ଆଶା କରନ୍ତି ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଅନେକ କିଛି ଶସ୍ତା ହୋଇପାରେ। ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ର ମଧ୍ୟ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ଟିକସ ଛାଡ ଦାବି କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଆରାମ ପ୍ରଦାନ କରିପାରେ।

Budget 2024 LIVE Updates | କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ବଜେଟ୍‌ରେ କାହା ପାଇଁ କେତେ ?

ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନା ପୂର୍ବରୁ, ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ବଜେଟ୍ ସହିତ ଜଡିତ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଙ୍କିମାରେ। ଯେପରିକି ବଜେଟ୍ କ’ଣ, ବଜେଟ୍‌ର ଅର୍ଥ କ’ଣ, ବଜେଟ୍ କେତେ ପ୍ରକାରର ଇତ୍ୟାଦି? ଆପଣ ଯଦି ଏ ବିଷରେ ଜାଣିବାକୁ ଇଚ୍ଛୁକ ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ବଜେଟ୍ ସହିତ ଜଡିତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସୂଚନା ଜାଣିନେବା।

ବଜେଟ୍ କ’ଣ:

ଅର୍ଥକୁ କିପରି ଖର୍ଚ୍ଚ କରାଯିବ ଏହାର ଯୋଜନା କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ। ଏହି ଖର୍ଚ୍ଚ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଆପଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିପାରିବେ ଯେ ଆପଣ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଜିନିଷ କରିବା ପାଇଁ ଆପଣଙ୍କ ପାଖରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଅର୍ଥ ଅଛି କି ନାହିଁ। ଏହି ବଜେଟ୍ ଯେପରି ଆପଣଙ୍କ ଆୟ ବ୍ୟୟକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରେ, ସେହିପରି ଦେଶ ଚଳାଇବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସରକାର ସେହିପରି ଏକ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି।

ବଜେଟ୍‌ର ଅର୍ଥ:

ବଜେଟ୍ (ଏକ ପୁରାତନ ଫରାସୀ ଶବ୍ଦ ଯାହାର ଅର୍ଥ ପର୍ସ) ହେଉଛି ଆଗାମୀ ଆକାଉଣ୍ଟିଂ ଅବଧି ପାଇଁ ଏକ ପରିମାଣିକ ଆର୍ଥିକ ଯୋଜନା। ମାଇକ୍ରୋ ଇକୋନୋମିକ୍ସରେ ବଜେଟ୍ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା, ଯାହା ଦୁଇ କିମ୍ବା ଅଧିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଦର୍ଶାଏ। ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ, ବଜେଟ୍ ହେଉଛି ଏକ ସାଂଗଠନିକ ଯୋଜନା ଯାହା ମୁଦ୍ରା ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଦର୍ଶାଏ।

ବଜେଟ୍‌ର ପ୍ରକାର:

ଆନୁମାନିକ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ଆଧାର କରି ବଜେଟ୍ ତିନି ପ୍ରକାରର – ବାଲାନ୍ସ(ସନ୍ତୁଳିତ) ବଜେଟ୍, ସର୍‌ପ୍ଲସ୍ ବଜେଟ୍ ଏବଂ ଡେଫିସିଟ୍ (ନିଅଣ୍ଟ) ବଜେଟ୍।

ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ: ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଆର୍ଥିକ ବଜେଟ୍‌ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ଜଣେ ଟୋପି ନିର୍ମାତା

ସରକାରୀ ବଜେଟ୍:

ତିନି ପ୍ରକାରର ସରକାରୀ ବଜେଟ୍ ଅଛି: ଅପରେଟିଂ ବା ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବଜେଟ୍, କ୍ୟାପିଟାଲ୍ ବା ଇନ୍‌ଭେଷ୍ଟ୍‌ମେଣ୍ଟ୍‌ କ୍ୟାସ୍ ଏବଂ କ୍ୟାସ୍ ପ୍ରବାହ ବା କ୍ୟାସ୍ ଆଣ୍ଡ୍ କ୍ୟାସ୍ ଫ୍ଲୋ ବଜେଟ୍।

ବଜେଟ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ:

• ଏକ ଅବଧି ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଆୟ ଏବଂ ବ୍ୟୟର ବାସ୍ତବ ଆକଳନ ପ୍ରଦାନ କରିବା
• ବଜେଟ୍‌ରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିବା ଆକଳନଗୁଡିକ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ପରିକଳ୍ପିତ କାର୍ଯ୍ୟର ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଯୋଜନା ପ୍ରଦାନ କରିବା

ବଜେଟ୍ ଷ୍ଟେଟ୍‌ମେଣ୍ଟ୍‌:

ବଜେଟ୍ ଷ୍ଟେଟ୍‌ମେଣ୍ଟ୍‌ ହେଉଛି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ ପୂର୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ରାଜସ୍ୱ ଏବଂ ଖର୍ଚ୍ଚର ଏକ ଆକଳନ। ଏହା ଭବିଷ୍ୟତର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତିକୁ ଦର୍ଶାଏ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।

ଭାରତର ବାର୍ଷିକ ବଜେଟ୍ କ’ଣ:

ଭାରତର ୟୁନିୟନ ବଜେଟ୍, ଯାହାକୁ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୧୨ରେ ବାର୍ଷିକ ଆର୍ଥିକ ବିବରଣୀ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ, ଏହା ହେଉଛି ଭାରତର ବାର୍ଷିକ ବଜେଟ୍। ଫେବୃଆରୀର ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ସରକାର ଏହାକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି। ଏପ୍ରିଲରେ ନୂତନ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ଏହା ବାସ୍ତବ ରୂପ ନିଏ।

କିଏ ଭାରତରେ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ:

ଭାରତରେ ଆୟକର ଅଧିନିୟମ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପଛରେ ଜେମ୍ସ ୱିଲ୍‌ସନ୍‌ଙ୍କ ହାତ ରହିଛି।ସେ ତାଙ୍କ ବଜେଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତକୁ ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ଶାସନର ଉପକରଣ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କର ଆୟକର ଅଧିନିୟମ ବ୍ୟବସାୟ ସହିତ ଜମି ମାଲିକ, ଜମିର ପ୍ରକାରକୁ ମଧ୍ୟ ଗଭୀର ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା।

କିଏ ୟୁନିୟନ ବଜେଟ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ:

ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗର ବଜେଟ୍ ବିଭାଗ ହେଉଛି ନୋଡାଲ୍ ସଂସ୍ଥା ଯାହା ବଜେଟ୍ ନିର୍ମାଣ କରେ।

ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବଜେଟ୍ କ’ଣ?

ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଅସ୍ଥାୟୀ ବା ଯାହା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ ଏକ ଷ୍ଟପ୍ ଗ୍ୟାପ୍ ଉପାୟ ଭାବରେ କରାଯାଇଥାଏ। ଏକ ନୂଆ ସରକାର କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବାକୁ ଯାଉଥିବା ସମୟରେ ଏକ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୁଏ। ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବଜେଟ୍ ସେହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସରକାରଙ୍କ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ଆୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିବରଣୀ ଉପସ୍ଥାପନ କରେ। ଏଥିରେ ସରକାରଙ୍କ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ରାଜସ୍ୱର ସମସ୍ତ ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଆକଳନ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ କିଛି ନୀତିଗତ ପଦକ୍ଷେପ ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ରୁହେ।

ୟୁନିଅନ୍ ବଜେଟ୍‌ କ’ଣ:

ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୧୨ ଅନୁଯାୟୀ, ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ବଜେଟ୍, ଯାହା ବାର୍ଷିକ ଆର୍ଥିକ ବିବରଣୀ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା, ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଆନୁମାନିକ ଆୟ ଏବଂ ବ୍ୟୟର ଏହା ଏକ ବିବୃତ୍ତି ଅଟେ।

ବଜେଟ୍‌ର ଫାଇଦା:

ବଜେଟ୍ ଜଣେଇ ଦିଏ ଯେ ଆପଣ କ’ଣ କିଣିପାରିବେ, ବିନିଯୋଗର କିପରି ସୁବିଧା ନେବେ, ଋଣକୁ କିପରି ହ୍ରାସ କରିବେ। ଏହା ମଧ୍ୟ ଜଣେଇ ଦିଏ ଯେ କିପରି ନିଜର ପାଣ୍ଠିର ଆବଣ୍ଟନ କରିବେ, ଆପଣଙ୍କ ଟଙ୍କା ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ କିପରି କାମ କରିବ ଏବଂ ଆପଣ ଆର୍ଥିକ ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ କେତେ ଦୂରରେ ଅଛନ୍ତି।