ସତ୍ୟର ପୂଜାରୀ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଖରାପ ଅଭ୍ୟାସ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ଯାହାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ସତ୍ୟର ପ୍ରୟୋଗରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ସାଧାରଣ ପିଲାମାନଙ୍କ ପରି ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପିଲାଦିନରେ ଅନେକ ଭୁଲ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ସବୁଠାରୁ ବଡ କଥା ହେଲା ସେ ନିଜ ଭୁଲରୁ ଶିଖୁଥିଲେ ଏବଂ ଏହାକୁ ଆଉ ପୁନରାବୃତ୍ତି କରୁ ନ ଥିଲେ।
ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭୂମିକା କାହାକୁ ବା ଅଜଣା। ତାଙ୍କ ବିନା ସ୍ୱାଧୀନତାର କଳ୍ପନା କରିବା ତ ଅସମ୍ଭବ। ସତ୍ୟ ଏବଂ ଅହିଂସା ପଥ ଅନୁସରଣ କରି ସେ ବ୍ରିଟିଶରମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲେ।