ଜାଣନ୍ତୁ, ଦୁଇ ତାରାର ବାଇନାରୀ ସିଷ୍ଟମରେ କିପରି ଆବିଷ୍କୃତ ହୁଏ ସୁପରନୋଭା

ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଦୁଇଟି ତାରାର ବାଇନାରୀ ସିଷ୍ଟମ ଆବିଷ୍କାର କରିଛନ୍ତି ଯାହା ସୁପରନୋଭା ତିଆରି କରିବାକୁ ଯାଉଛି। ଉଭୟ ତାରା ପରସ୍ପରଠାରୁ ୧୫୦୦ ଆଲୋକ ବର୍ଷ ଦୂରରେ ରହି ପରସ୍ପରକୁ ଘୂରି ବୁଲୁଛନ୍ତି। ତେବେ କୌତୁହଳର ବିଷୟ ହେଉଛି ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଆକଳନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ତାରାମାନେ ଆଗାମୀ ୭ କୋଟି ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ସୁପରନୋଭାସରେ ପରିଣତ ହେବେ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ପରେ ସେମାନେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ସୁପରନୋଭା ଗଠନ କରିବେ ବୋଲି ସେମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି।

ଏହି ବାଇନାରୀ ସିଷ୍ଟମରେ, ଭର୍ଭେରିକ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ TESS ଉପଗ୍ରହ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମେ ଏକ ହଟ୍‌ ସବ ଡ୍ୱାର୍ଫ HD265435 ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା। ତା’ପରେ ବିଶାଳ ହ୍ୱାଇଟ୍‌ ଡ୍ୱାର୍ଫ ସବ୍ ହ୍ୱାଇଟ୍‌ ଡ୍ୱାର୍ଫର ଆକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହେଲା ଯେତେବେଳେ ଏହା ତା’ର ସାଥୀ ତାରକାଙ୍କ ପାଇଁ ପଦାର୍ଥ ହରାଉଥିଲା। ମୃତ ହ୍ୱାଇଟ୍‌ ଡ୍ୱାର୍ଫ ଶେଷରେ ପୁନର୍ବାର ଜ୍ୱଳନ୍ତ ହୋଇ ଏକ ସୁପରନୋଭାରେ ବିସ୍ଫୋରଣ ହେବ। ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହ୍ୱାଇଟ୍‌ ଡ୍ୱାର୍ଫର ସବ୍ ଡ୍ୱାର୍ଫକୁ ନ ଖାଇଛି ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଦୁଇ ତାରକା ପରସ୍ପରକୁ ଘେରି ରହିବେ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚକ୍ର ୧୦୦ ମିନିଟରେ ସମାପ୍ତ ହେବ।

HD265435 ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କାରଣ ଏହା କେବଳ ଅଳ୍ପ କିଛି ଆବିଷ୍କୃତ ବାଇନାରୀ ସିଷ୍ଟମ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଯାହା ଏକ ସୁପରନୋଭା ହେବାର ପଥରେ ଅଛି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଏହି ଅଧ୍ୟୟନର ଫଳାଫଳଗୁଡିକ ସୁପରନୋଭାସ୍ କିପରି ଗଠିତ ହୁଏ ତାହା ଆମକୁ ଜଣାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହେବ। ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ବିସ୍ତାର ଅଧ୍ୟୟନରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କୁ ଉପକୃତ କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଏ। ବର୍ବରିକ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀ ତଥା ଅଧ୍ୟୟନର ଲେଖକ ଇନ୍‌ଗ୍ରିଡ୍ ପେଲିସୋଲି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ସୁପରନୋଭା କିପରି ବିସ୍ଫୋରଣ ହୁଏ ଆମେ ଜାଣୁ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ଆମେ ଜାଣୁ ଯେ ସେଗୁଡିକ ବିସ୍ଫୋରିତ ହୁଅନ୍ତି, କାରଣ ଆମେ ସେସବୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଅନ୍ୟ କେଉଁଠାରେ ବିସ୍ଫୋରିତ ହେବା ଦେଖିଛୁ।

ପେଲିସୋଲି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଗୋଟିଏ ସମ୍ଭାବନା ହେଉଛି ଯେ ଯେତେବେଳେ ଦୁଇ ତାରକା ନିକଟତର ହୁଅନ୍ତି, ହ୍ୱାଇଟ୍ ଡ୍ୱାର୍ଫ ଗରମ ସବ୍- ଡ୍ୱାର୍ଫରୁ ଏତେ ପରିମାଣର ପଦାର୍ଥ ଗ୍ରହଣ କରେ ଯେ ଗରମ ସବ୍-ଡ୍ୱାର୍ଫରୁ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ହ୍ୱାଇଟ୍ ଡ୍ୱାର୍ଫକୁ ଖସିଯିବା ଆରମ୍ଭ କରେ। ପରେ ଏହା ଏକ ସୁପରନୋଭାରେ ପରିଣତ ହୁଏ। ନାସାର ଟ୍ରାଞ୍ଜିଟିଂ ଏକ୍ସପ୍ଲାନେଟ୍ ସର୍ଭେ ସାଟେଲାଇଟ୍ (TESS) ର ତଥ୍ୟରୁ ଏହି ହଟ୍ ସବ୍- ଡ୍ୱାର୍ଫ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି।

ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀମାନେ ସିଧାସଳଖ ହ୍ୱାଇଟ୍ ଡ୍ୱାର୍ଫକୁ କାବୁ କରି ନ ଥିଲେ। ବରଂ, ସବ୍‌ ଡ୍ୱାର୍ଫର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଧାରରେ ସେମାନେ ଏହାର ଉପସ୍ଥିତି ଚିହ୍ନଟ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଏକ ବିରାଟ ଆକାରରେ ତାରାକୁ ଆଚ୍ଛାଦନ କରୁଥିବା ପରି ମନେହେଉଥିଲା। ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ପାଲୋମାର ଅବଜରଭେଟୋରୀ ଏବଂ ଡବ୍ଲୁ ଏମ୍ କେକ୍ ଅବଜରଭେଟୋରୀରୁ ରେଡିଆଲ୍ ବେଗ ଏବଂ ଘୂର୍ଣ୍ଣନ ବେଗର ମାପ ବ୍ୟବହାର କରି ଏକ ଲୁକ୍କାୟିତ ଧଳା ରଙ୍ଗର ଉପସ୍ଥିତି ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ବିଶାଳ ଆକାରର ସବ୍‌ ଡ୍ୱାର୍ଫ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବକୁ ମଡେଲ କରିଥିଲେ।

ନେଚର ଏଷ୍ଟ୍ରୋନୋମୀରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏହି ଅଧ୍ୟୟନରେ, ଏହି ଦୁଇ ତାରା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସ୍ପିରାଲ୍ ସ୍ଥିତିରେ ଥିବା ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଛି, ଯାହା ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରର ସୁପର୍‌ନୋଭା ସହିତ ଶେଷ ହେବ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ବିସ୍ତାରକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାରେ ସଫଳ ହେବେ। ଏହି ପ୍ରକାରର ସୁପରନୋଭା ସାଧାରଣତଃ ସେତେବେଳେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଯେତେବେଳେ ଏକ ହ୍ୱାଇଟ୍ ଡ୍ୱାର୍ଫର ମୂଳ ଜଳିଯାଏ ଏବଂ ଥର୍ମୋନ୍ୟୁକ୍ଲିୟର ବିସ୍ଫୋରଣ ହୁଏ। ଏହା ସେତେବେଳେ ଘଟେ ଯେତେବେଳେ ଏକ ହ୍ୱାଇଟ୍ ଡ୍ୱାର୍ଫ ଆମ ସୂର୍ଯ୍ୟରୁ ୧.୪ ଗୁଣ ଭାର ଲାଭ କରେ କିମ୍ବା ଏହା ନିକଟରେ ଥିବା ତାରା ଯାହା ଏକତ୍ର ହୋଇ ଏହାକୁ ଏହି ସୀମାଠାରୁ ପାର କରିଦିଏ।

ତେବେ ଏପରି କିଛି ତାରା ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ପହଞ୍ଚି ସୁପରନୋଭା ହୁଅନ୍ତି। ଏହି ସୁପରନୋଭାମାନଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ମାନକ ମହମବତୀ କୁହାଯାଏ। ସେମାନଙ୍କର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତା ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ। ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ପୃଥିବୀଠାରୁ ସେମାନଙ୍କର ଦୂରତା ଜାଣନ୍ତି। ସେହିଭଳି, ଦ୍ୱିତୀୟ ଗାଲାକ୍ସିର ସୁପରନୋଭା ଠାରୁ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଜାଣିପାରିବେ ଯେ ଗ୍ୟାଲେକ୍ସି ଆମଠାରୁ କେତେ ଶୀଘ୍ର ଦୂରେଇ ଯାଉଛି ଏବଂ ଏହି ଉପାୟରେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ବିସ୍ତାରକୁ ମଧ୍ୟ ଗଣନା କରାଯାଇପାରିବ।