LIVE TV
ଅସୁରଗୁରୁ ଓ ସଞ୍ଜୀବନୀ ବିଦ୍ୟାର ମହାନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ମହର୍ଷି ଭୃଗୁ ଓ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ କ୍ଷାତିଙ୍କ ସନ୍ତାନ। ହିନ୍ଦୁ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀରେ ସେ ଜଣେ ମହାନ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବରେ ପରିଚିତ। ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଆଉଏକ ବଡ଼ ବଂଶଗତ ପରିଚୟ ହେଲା, ସେ ଥିଲେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ନାତି। ତେବେ ଅସୁରମାନଙ୍କ ଗୁରୁ ଭାବରେ ସେ ସାରା ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ଜ୍ଞାନ, ତପସ୍ୟା ଓ ସଞ୍ଜୀବନୀ ମନ୍ତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ମୃତବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ଦେବାର କ୍ଷମତା ରଖୁଥିଲେ, ଯାହା ତାଙ୍କ ପରିଚୟ ଓ ଖ୍ୟାତିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲା।
ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଓ ବୃହସ୍ପତି (ଦେବଗୁରୁ) ଋଷି ଅଙ୍ଗିରସଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏକାଠି ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଅଙ୍ଗିରସ ବୃହସ୍ପତିଙ୍କ ପିତା ଥିବାରୁ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗିରସଙ୍କ ପକ୍ଷପାତକୁ ନେଇ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ଅସନ୍ତୋଷ ତାଙ୍କୁ ଋଷି ଗୌତମଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରେରିତ କରିଥିଲା। ପରେ ସେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ କଠୋର ତପସ୍ୟା କରି ସଞ୍ଜୀବନୀ ମନ୍ତ୍ର ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯାହା ମୃତଙ୍କୁ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ଦେବାର ଏକ ଦୁର୍ଲଭ ବିଦ୍ୟା। ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଜନ୍ମ ଶ୍ରାବଣ ମାସର ଶୁଦ୍ଧ ଅଷ୍ଟମୀ ତିଥିରେ, ଶୁକ୍ରବାର ଦିନ ସ୍ଵାତୀ ନକ୍ଷତ୍ରରେ ହୋଇଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ଶୁକ୍ରବାରକୁ ଓଡ଼ିଆ ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ‘ଶୁକ୍ରବାର’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ତାଙ୍କୁ ଏକ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଗ୍ରହ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ, ଯାହାଙ୍କ ପ୍ରକୃତି ସ୍ତ୍ରୈଣ।
ପରିବାର ଓ ବିବାହ
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରିୟବ୍ରତଙ୍କ ଝିଅ ଊର୍ଜସ୍ଵତୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କଠାରୁ ତାଙ୍କର ଚନ୍ଦ, ଅମର୍କ, ଷଣ୍ଡ, ତ୍ଵଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧରାତ୍ର ନାମକ ପାଞ୍ଚ ପୁତ୍ର ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ସେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଝିଅ ଜୟନ୍ତୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କଠାରୁ ଦେବଯାନୀ ନାମକ ଏକ ଝିଅ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା। ଦେବଯାନୀ ପରେ ସୋମବଂଶୀ ରାଜା ଯଯାତିଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ, ଯାହା ପୌରାଣିକ ଇତିହାସରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣା। ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅମର୍କ ଓ ଷଣ୍ଡ, ଅସୁର ରାଜା ହିରଣ୍ୟକଶିପୁଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅସୁରମାନଙ୍କ ସହ ଗାଢ଼ ସମ୍ପର୍କକୁ ଦର୍ଶାଏ।
ଅସୁରଗୁରୁ ଭାବେ ଭୂମିକା
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପ୍ରତି ଘୃଣା ରହିଥିଲା। ଏହାର କାରଣ, ତାଙ୍କ ମାତା କାବ୍ୟମାତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା। ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଶିକାର କରାଯାଉଥିବା କିଛି ଅସୁରଙ୍କୁ କାବ୍ୟମାତା ଆଶ୍ରୟ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହା ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ କ୍ରୋଧର କାରଣ ପାଲଟିଥିଲା। ଏହି ଘଟଣା ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଅସୁରମାନଙ୍କର ଗୁରୁ ହେବାକୁ ପ୍ରେରିତ କରିଥିଲା। ସେ ଅସୁରମାନଙ୍କୁ ଦେବତାମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଜୟ ଲାଭ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ସଞ୍ଜୀବନୀ ବିଦ୍ୟା ବ୍ୟବହାର କରି, ମୃତ ଓ ଆହତ ଅସୁରମାନଙ୍କୁ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି କ୍ଷମତା ଅସୁରମାନଙ୍କୁ ଦେବତାମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିଥିଲା, କାରଣ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ବିଦ୍ୟା ଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ବାରମ୍ବାର ପୁନର୍ଜନ୍ମ ପାଇପାରୁଥିଲେ।
ବାମନ ଅବତାର ଓ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ
ଏକ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀରେ, ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ବାମନ ରୂପେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ବାମନ-ମୁନି ଭାବେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବାମନ ଅସୁର ରାଜା ବଳିଙ୍କଠାରୁ ଭିକ୍ଷାରେ ‘ତିନିଲୋକ’ ମାଗିବାକୁ ଆସିଥିଲେ। ବଳି ମହାରାଜ ପ୍ରହ୍ଲାଦଙ୍କ ନାତି ଥିଲେ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରତାରଣା କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ବାମନଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ଚିହ୍ନି ରାଜା ବଳିଙ୍କୁ ସତର୍କ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ବଳି ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିରେ ଅଟଳ ଥିଲେ ଏବଂ ବାମନଙ୍କୁ ତିନି ଲୋକ ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲେ। ରାଜାଙ୍କର ଏହି ଗର୍ବ ଦେଖି ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ବିରକ୍ତ ହୋଇ ନିଜର ଶକ୍ତି ଦ୍ଵାରା ନିଜକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରି କମଣ୍ଡଳୁର ନଳୀରେ ବସିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରୁ ଜଳ ଢାଳି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପୂରଣ କରାଯାଉଥିଲା। ବାମନ ତାଙ୍କ ଆଖିକୁ ଏକ କାଠି ଦ୍ଵାରା ବିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ଏହିପରି ବଳିଙ୍କଠାରୁ ତିନି ଲୋକ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥିଲେ। ଏହି ଘଟଣା ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୃଢ଼ତା ଓ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ, କିନ୍ତୁ ବଳିଙ୍କର ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା ତାଙ୍କୁ ଏହି ପ୍ରତାରଣାରୁ ରକ୍ଷା କରିପାରି ନଥିଲେ।
ଦେବଯାନୀ ଓ କଚ
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଝିଅ ଦେବଯାନୀ ପୌରାଣିକ ସୋମବଂଶୀ ରାଜା ଯଯାତିଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପୌରାଣିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ବୃହସ୍ପତିଙ୍କ ପୁତ୍ର କଚଙ୍କୁ ଦେବତାମାନେ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ସଞ୍ଜୀବନୀ ମନ୍ତ୍ର ଶିଖିବା ପାଇଁ ପଠାଇଥିଲେ। କଚ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରତ ପାଳନ କରି ହଜାର ବର୍ଷ ଧରି ତାଙ୍କ ଗୁରୁଙ୍କ ସେବା କରିଥିଲେ। ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ତାଙ୍କ ଆଚରଣରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ଅନେକ ଗୁଢ଼ ବିଦ୍ୟା ଶିଖାଇଥିଲେ। ପରିସ୍ଥିତି ବଶତଃ, ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ କଚଙ୍କୁ ଜୀବନ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ସଞ୍ଜୀବନୀ ମନ୍ତ୍ର ଶିଖାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। କଚ ଜଣେ ମହାନ ଋଷି ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ବିଦ୍ୟା ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ଶିଖାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବିଜୟ ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲେ। ଏହି ଘଟଣା ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ବିଦ୍ୟାର ଶକ୍ତି ଓ ତାଙ୍କର ଅସୁରମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଷ୍ଠା ସତ୍ତ୍ଵେ ଦେବତାମାନଙ୍କ ସଫଳତାକୁ ଦର୍ଶାଏ।
ମହାଭାରତରେ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ
ମହାଭାରତ କାଳରେ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଭୀଷ୍ମଙ୍କର ଜଣେ ଗୁରୁ ଭାବେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲେ। ସେ ଭୀଷ୍ମଙ୍କୁ ଯୁବାବସ୍ଥାରେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ। ଏହା ତାଙ୍କର ଜ୍ଞାନର ବିସ୍ତୃତି ଓ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରଭାବକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲା। ଯଦିଓ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଅସୁର ମାନଙ୍କର ଗୁରୁ ଭାବେ ପରିଚିତ ଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଚରିତ୍ର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଦାର ଥିଲା ଓ ସେ ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ଚଳୁଥିଲେ। ସେ ନିଜର ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଷ୍ଠାବାନ ଥିଲେ ଏବଂ ନୀତିନିଷ୍ଠ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ, ଯାହା ତାଙ୍କୁ ଏକ ସମ୍ମାନଜନକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ କରି ଦେଇଥିଲା।
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଯୋଗଦାନ
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଜ୍ୟୋତିଷ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲେ। ଶୁକ୍ର ଗ୍ରହର ଅଧିପତି ଭାବେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦିଆଯାଏ, ଯାହା ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ଐଶ୍ଵର୍ଯ୍ୟ, ପ୍ରେମ ଓ ସୁଖର ପ୍ରତୀକ। ତାଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ଜ୍ୟୋତିଷ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ନୀତି ଓ ଗଣନା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ। ତାଙ୍କ ନାମ ସହ ଜଡ଼ିତ ‘ଶୁକ୍ରବାର’ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଏକ ପବିତ୍ର ଦିନ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଓ ଅନ୍ୟ ଦେବୀଙ୍କର ପୂଜା କରାଯାଏ।
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଚରିତ୍ର ଓ ଉପଦେଶ
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଜଣେ ଅସୁର ଗୁରୁ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ତାଙ୍କର ଚରିତ୍ର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଦାର ଓ ନୈତିକ ଥିଲା। ସେ ନିଜର ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଷ୍ଠାବାନ ଥିଲେ ଏବଂ ନୀତିନିଷ୍ଠ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଜ୍ଞାନ, ତପସ୍ୟା ଓ ସଞ୍ଜୀବନୀ ବିଦ୍ୟା ତାଙ୍କୁ ପୌରାଣିକ ଇତିହାସରେ ଅମର କରିଛି। ସେ ଅସୁରମାନଙ୍କୁ ନୈତିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ନିଜର ଜ୍ଞାନ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଉପଦେଶ ଓ ଶିକ୍ଷା ଦେବତା ଓ ଅସୁର ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ମାନ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲା, ଯାହା ତାଙ୍କୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଗୁରୁ ଭାବେ ପରିଚିତ କରାଇଛି।
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସଂପର୍କରେ ଶେଷ ମତ
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ହିନ୍ଦୁ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀରେ ଜ୍ଞାନ, ତପସ୍ୟା ଓ ନୈତିକତାର ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଉଦାହରଣ। ତାଙ୍କର ସଞ୍ଜୀବନୀ ବିଦ୍ୟା ଓ ଅସୁରମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଷ୍ଠା ତାଙ୍କୁ ଅସୁରଗୁରୁ ଭାବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କରିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଓ ଉପଦେଶ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଲାଭ ଦେଇଥିଲା। ତାଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଏକ ଆଦର୍ଶ ଗୁରୁର ପ୍ରତୀକ, ଯିଏ ଜ୍ଞାନ ଓ ନୀତିର ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜକୁ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ। ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଜୀବନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରୁଛି, ଏବଂ ତାଙ୍କ ନାମ ଶୁକ୍ରବାର ଓ ଜ୍ୟୋତିଷ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଅମର ରହିଛି।
(ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧରେ ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟ ଓ ମତ କେବଳ ଲେଖକଙ୍କର)
