National Press Day: ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଗଣମାଧ୍ୟମ, ଆହ୍ୱାନ ଏବେ ଫେକ୍ ନ୍ୟୁଜ୍

ପ୍ରତିବର୍ଷ ନଭେମ୍ୱର ୧୬ ତାରିଖକୁ ଜାତୀୟ ପ୍ରେସ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି । ତେଣୁ ଏ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଆଜି ପାଳନ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ପ୍ରେସ ଦିବସ । ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ଆଜିର ଦିନରେ ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଅଫି ଇଣ୍ଡିଆ (PCI) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ତେଣୁ ଏହି ଦିନକୁ ସ୍ମରଣୀୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଏହା ପାଳନ କରାଯାଉଥିଲେ ବି ଏହି ଦିନ ପ୍ରେସର ଭୂମିକା ସଂପର୍କରେ ସଚେତନ କରିଦିଏ । ପ୍ରେସର ସ୍ବାଧୀନତା ସଂପର୍କରେ ମଧ୍ୟ ମନେ ପକାଇଦିଏ । ଭାରତ ଭଳି ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରେସ୍ ବା ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତମ୍ଭ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହା ମୁକ୍ତ ଭାବେ ଖବର ପରିବେଷଣ ଓ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହ ସରକାରଙ୍କୁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ କରିବାର କ୍ଷମତା ରଖିଛି ।  ପ୍ରେସ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟରେ ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଆଇନ୍ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇ ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଗଠନ କରାଯାଇଛି । ଚଳିତ ବର୍ଷ ଜାତୀୟ ପ୍ରେସ ଦିବସର ଥିମ୍ ରହିଛି, ‘ଗଣମାଧ୍ୟମର ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ସ୍ୱଭାବ’ । ଦିଲ୍ଲୀର ନ୍ୟାସନାଲ୍ ମିଡିଆ ସେଣ୍ଟରରେ ଏ ସଂପର୍କରେ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଛି । କେନ୍ଦ୍ର ସୂଚନା ଓ ପ୍ରସାରଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଅଶ୍ୱିନୀ ବୈଷ୍ଣବ ଏଥିରେ ଯୋଗଦେବେ । 

ସମ୍ୱିଧାନରେ ପ୍ରେସ୍ ସ୍ୱାଧୀନତା

ଅନେକଙ୍କ ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ, ସତରେ କଣ ଗଣମାଧ୍ୟମ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ କାମ କରୁଛି । ଯଦି ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ କାମ କରୁଛି, ତେବେ ଗଣମାଧ୍ୟମ ପାଇଁ କଣ ସବୁ ରହିଛି ଚାଲେଞ୍ଜ୍ । ତା’ ର ଉତ୍ତର ଆପଣ ଏଇଠୁ ହିଁ ପାଇଯିବେ । ଭାରତରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ରହିଛି ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିବାର ଅଧିକାର । ଏ ଅଧିକାର ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମ୍ୱିଧାନ ହିଁ ଦେଇଛି ।

୧- ସାମ୍ୱିଧାନିକ ସୁରକ୍ଷା - ଭାରତୀୟ ସମ୍ୱିଧାନର ଆର୍ଟିକିଲ୍ ୧୯(୧)(କ) ସ୍ବାଧୀନ ଭାବେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରୁଛି । ତେଣୁ ପ୍ରେସ ବା ଗଣମାଧ୍ୟମର ଲେଖିବା, ପ୍ରକାଶ କରିବା ଓ ସୂଚନା ପ୍ରସାର କରିବା ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ସମ୍ୱିଧାନ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଛି ।

୨- ସ୍ଥଳ ବିଶେଷରେ କଟକଣା – ଯଦିଓ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିବା ଜଣେ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାର, ତଥାପି ସମ୍ୱିଧାନର ଆର୍ଟିକିଲ୍ ୧୯(୨)ରେ କିଛି କଟକଣା ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା, ସାର୍ବଜନୀନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଶିଷ୍ଟତାକୁ ଗଣମାଧ୍ୟମ ବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ କାମ କରିବେ । ଏହାକୁ ଉଲ୍ଲଂଘନ କଲେ ତାହା ଅପରାଧ ଭାବେ ବିବେଚନା ହେବ ।

୩- ଗଣମାଧ୍ୟମର ସ୍ୱାଧୀନତା – ଏହି ଅଧିକାର ବଳରେ ଭାରତରେ ଗଣମାଧ୍ୟମ ବିନା ଭୟରେ ଖବର ପ୍ରସାରଣ କରିପାରିବ ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ କରିପାରିବ । ସାମ୍ୱାଦିକତାର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ବଜାୟ ରଖିବା ଗଣମାଧ୍ୟମର ଦାୟିତ୍ୱ।

ଅଧିକ ପଢନ୍ତୁ: ସତ ପୋଲିସ ପାଖରେ ଲାଗିଲା ମିଛ ପୋଲିସର ଭିଡିଓ କଲ୍‌ ! ତା’ପରେ...

ପ୍ରେସ୍ କାଉନସିଲ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆର ଭୂମିକା

୪- ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏକ ବୈଧାନିକ ଓ କ୍ୱାସିଜୁଡିସିଆଲ ସଂସ୍ଥା । ଗଣମାଧ୍ୟମ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ୱାଚଡଗ୍ ବା ଜାଗ୍ରତ ପ୍ରହରୀ ଭାବେ କାମ କରେ । ଏହା ଗଣମାଧ୍ୟମର ଓ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ । ଏଥିରେ ଜଣେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଓ ୨୮ ଜଣ ସଭ୍ୟ ଏବେ କାମ କରୁଛନ୍ତି । ଗଣମାଧ୍ୟମର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଓ ସାମ୍ୱାଦିକତାରେ ନୈତିକତାକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଏହା କାମ କରୁଛି । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର କିମ୍ୱା ହାଇକୋର୍ଟର ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଏହାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥାଆନ୍ତି । ଏବେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ପୂର୍ବତନ ବିଚାରପତି ଜଷ୍ଟିସ ରଞ୍ଜନା ପ୍ରକାଶ ଦେଶାଇ ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆର ଅଧ୍ୟକ୍ଷା ଅଛନ୍ତି ।

୫- ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଆଗରେ ଚାଲେଞ୍ଜ – ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଖବରକାଗଜ ଓ ପରେ ଟେଲିଭିଜନ ଉପରେ ନଜର ରଖୁଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଏବେ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବ୍ୟବହାର ପରେ ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଉପରେ ଭୟଙ୍କର ଚାପ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ବିଭିନ୍ନ ସଂଗଠନ ପକ୍ଷରୁ ଇଣ୍ଚରନେଟ୍ ଓ ସୋସିଆଲ୍ ମିଡିଆରେ ଅନେକ ଖବର ପ୍ରକାଶ ପାଉଛି । ଏହା ଉପରେ କାହାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହୁନାହିଁ । ପ୍ରେସ କାଉନସିଲକୁ ମଧ୍ୟ ଏହା ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ସମ୍ଭବପର ହେଉନାହିଁ ।

ଚିନ୍ତା ବଢାଉଛି ଫେକ୍ ନ୍ୟୁଜ୍

୫- ମିଛ ଖବର – ନୂଆ ମିଡିଆ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଦ୍ୱାରା ଅନେକ ମିଛ ଖବର ବା ଫେକ୍ ନ୍ୟୁଜ୍ ମଧ୍ୟ ପରିବେଷିତ ହେଉଛି । ଖବରରେ ଭୁଲ୍ ତଥ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଉଛି । ଏହି ଫେକ୍ ନ୍ୟଜ୍ ଏବେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିବାର ଅଧିକାର ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।

୬- ପ୍ରେସ କାଉନସିଲର ଦାୟିତ୍ୱ - ସାମ୍ୱାଦିକମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ହେଉଛି ପ୍ରେସ କାଉନସିଲର ଦାୟିତ୍ୱ । ସାମ୍ୱାଦିକମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ଯେପରି କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ନହୁଏ, ସେଥିପ୍ରତି ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବ ।

୭- ଅଧିକାର ସହ ଦାୟିତ୍ୱ - ସତ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଖବର ପରିବେଷଣ ଗଣମାଧ୍ୟମର ଦାୟିତ୍ୱ । ଅଧିକାର ସହ ଦାୟିତ୍ୱକୁ ମଧ୍ୟ ସଠିକ ଭାବେ ତୁଲାଇବାକୁ ପଡିବ । ଭୁଲ୍ ତଥ୍ୟ କିମ୍ବା ବିଦ୍ୱେଷ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ଖବର ପରିବେଷଣ କରାଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ପ୍ରତିବର୍ଷ ମେ’ ୩ ତାରିଖରେ ବିଶ୍ୱ ପ୍ରେସ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ମଧ୍ୟ ପାଳନ କରାଯାଉଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ପରିଷଦରେ ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଉଛି । ପ୍ରେସ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂପର୍କରେ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ପରିପ୍ରକାଶ କରିବା ଓ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏହି ଦିବସର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ରିପୋର୍ଟର୍ସ ୱିଦାଉଟ୍ ବର୍ଡର୍ସ ସଂଗଠନ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରେସ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂପର୍କରେ ଏକ ଇଣ୍ଡେକ୍ସ ପ୍ରକାଶ ପାଉଛି । ଗତ ବର୍ଷ ୧୮୦ଟି ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ ଏହି ରାଙ୍କିଙ୍ଗରେ ଉପରକୁ ଉଠିଛି ।

ଅଧିକ ପଢନ୍ତୁ: ଗୋଳିଆ ରାଜନୀତି, ଛୋଟ ଦଳର ବଡ଼ ଭୂମିକା