କେତେ ଜରୁରୀ ମଙ୍ଗଳର କ୍ରାଟର ଅଧ୍ୟୟନ?

ସ୍ପେସ୍ ଏଜେନ୍ସିମାନେ ମଙ୍ଗଳକୁ ସେମାନଙ୍କର ବଡ ମିଶନ ପଠାଇବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛନ୍ତି। ମଙ୍ଗଳରେ ବସତି ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଏଲନ୍ ମସ୍କ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥିବାବେଳେ ୟୁଏଇ ମଧ୍ୟ ଆଗାମୀ ଶହେ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହକୁ ମାନବ ଅଭିଯାନ ପଠାଇବା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଛି। ଏହି ସମୟରେ, ନାସାର ଅଭିଯାନ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହରେ ପ୍ରାଚୀନ ଜୀବନର ଲକ୍ଷଣ ଖୋଜୁଛି। ବିଭିନ୍ନ କ୍ରାଟର ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ସକ୍ରିୟ ରୋଭର ଅଛି। କିନ୍ତୁ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଏହାର କ୍ରାଟର ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରକୃତରେ ଏତେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କି?

ଆଜି ମଙ୍ଗଳ ହେଉଛି ଏକ ଶୁଖିଲା ଧୂଳି ଗ୍ରହ ଯାହାର ଭୂମି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଧ୍ୟା। କୌଣସି ମହାସାଗର କିମ୍ବା ହ୍ରଦ ନାହିଁ, ଉଦ୍ଭିଦ କିମ୍ବା ଜଙ୍ଗଲ ନାହିଁ, ଏପରିକି ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ପତଳା। କିନ୍ତୁ ଯେବେଠାରୁ ଲୋକମାନେ ପୃଥିବୀରୁ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି, ସେଠାରେ ଥିବା ସ୍ଥଳଭାଗ ଦେଖି ସେମାନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି। ଲାଗୁଥିଲା ଯେ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହରେ ପ୍ରବାହିତ ଜଳ ଦ୍ୱାରା ରେଖାଗୁଡ଼ିକ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନୁସନ୍ଧାନ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହରେ ପ୍ରବାହିତ ଜଳର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ସୂଚିତ କରେ କାରଣ ଏଠାରେ ତାପମାତ୍ରା ଏତେ ଥଣ୍ଡା ଯେ ଏଠାକାର ଜଳ ବରଫ ଆକାରରେ ହୋଇପାରେ କିନ୍ତୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ଭୌଗୋଳିକ ଇତିହାସ ଏହା ବିଷୟରେ ଅନେକ କିଛି କହିପାରେ, ତେଣୁ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ଅନେକ କ୍ରାଟର ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରତି ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ ହୋଇଛି।

ମଙ୍ଗଳକୁ ପଠାଯାଇଥିବା ୟୁରୋପୀୟ ସ୍ପେସ୍ ଏଜେନ୍ସି (ESA) ର ExoMars Trace Gas Orbiter ଭଳି ମିଶନ ମଙ୍ଗଳର ସେଭଳି କିଛି ଭିନ୍ନ ଫଟୋ ଉପସ୍ଥାପନ କରି ନାହିଁ। ତଥାପି, ଏଠାରେ ଅନେକ ଆଗ୍ନେୟଗିରି କ୍ଷେତ୍ର ଦେଖାଯାଇଛି, ଯାହାର ପ୍ରଭାବରେ କ୍ରାଟରଗୁଡିକ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଛି। ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଆଗ୍ନେୟଗିରି ଉଦ୍ଗୀରଣ ହେତୁ ଏହି କ୍ରାଟରଗୁଡିକ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଇପାରେ। ଯଦି ଏଠାରେ ପାଣି ଥାଆନ୍ତା, ତେବେ ଏଠାରେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ହ୍ରଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାନ୍ତା। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଏହି କ୍ରାଟର୍‌ଗୁଡିକ ଏଠାକାର ଭୌଗୋଳିକ ସୂଚନା ମଧ୍ୟ ଦେଇପାରିବେ, ଯାହା ସମତଳ ପୃଷ୍ଠରେ ପାଇବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପାରେ।

ଯଦିଓ ମଙ୍ଗଳ ଏବଂ ପୃଥିବୀ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି, କିନ୍ତୁ ଉଭୟ ଗ୍ରହର କିଛି ସମାନତା ମଧ୍ୟ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବହୁତ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ଦୁଇଟି ଗ୍ରହର ପୃଷ୍ଠରେ ବିପୁଳ ପାର୍ଥକ୍ୟ ସତ୍ତ୍ୱେ ଭୌଗୋଳିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅନେକ ସମାନତା ଅଛି। ଏହି ସମାନତା ହେତୁ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର କ୍ରାଟର ଅଧ୍ୟୟନ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ ଏପରି ସଙ୍କେତ ଖୋଜୁଛନ୍ତି ଯାହା ସେଠାରେ ଥିବା ଇତିହାସ ବିଷୟରେ ଜାଣିହେବ। ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଙ୍ଗଳ ଭୂଆକୃତି ପୃଥିବୀ ପରି ଦେଖାଯାଏ।

କ୍ରାଟର୍ସର ଫଟୋ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହ ବିଷୟରେ ଅନେକ ସୂଚନା ଦେଇପାରେ, ଯାହା ପୃଷ୍ଠର ଫଟୋ କହିପାରିବ ନାହିଁ। କେବଳ ଯେ କ୍ରାଟରରୁ ଏକ ଗର୍ତ୍ତ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ତାହା ନୁହେଁ, ବରଂ ସେଥିରୁ କିଛି ମାଟି ମଧ୍ୟ ବାହାରିଛି। ଯଦି ଏଠାରେ କେବେ ଜଳ ଥାଆନ୍ତା, ତେବେ ସେହି ସମୟର ଇତିହାସର ପ୍ରମାଣ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଏହି କ୍ରାଟରଗୁଡିକରେ ରହିଥିବ। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଯଦି ମଙ୍ଗଳରେ ତରଳ ଜଳ ଥାଏ, ତେବେ ସେହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ମାଇକ୍ରୋ ଲାଇଫ୍ ଖୋଜିବା ପାଇଁ ଏହି କ୍ରାଟରଗୁଡିକ ଠାରୁ ଆଉ କିଛି ଉପଯୁକ୍ତ ହେବ ନାହିଁ।