• Facebook
  • Twitter
  • Instagram
  • LinkedIn
  • Youtube
  • Telegram
  • Koo
  • Read in English
Pramod Behera

ଆମ ଗାଲାକ୍ସି ମିଲ୍କି ୱେର ଆକୃତି ସର୍ପିଳ ଏବଂ ଏହାର ଅନେକ ଅଂଶ ଆମ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅଜ୍ଞାତ। ଆମ ପୃଥିବୀ ଗାଲାକ୍ସି ଭିତରେ କେଉଁଠି ଅବସ୍ଥିତ ତାହା ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟକର, କିନ୍ତୁ ନିକଟରେ ହୋଇଥିବା ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଏହି ବିସ୍ତୃତ ସ୍ତରର ଗଠନ ବିଷୟରେ ନୂତନ ସୂଚନା ହାସଲ କରିଛି। ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ମିଲ୍କି ୱେର ସର୍ପିଳ ବାହୁରେ କିଛି ଯୁବ ତାରକା ଏବଂ ତାରକା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ମେଘର ଏକ କ୍ଲଷ୍ଟରକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିଛନ୍ତି ଯାହା ଏଥିରୁ ବାହାଆସିବା ସହିତ ଭାଙ୍ଗିଯିବାର ସୂଚନା ଦେଇଛି।

ସର୍ପିଳ ବାହୁର ଏହି ଖଣ୍ଡ ପ୍ରାୟ ତିନି ହଜାର ଆଲୋକ-ବର୍ଷ ବିସ୍ତାର କରିଛି ଏବଂ ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ଗଠନ ଯାହାକି ଗାଲାକ୍ସିର ବାହୁରୁ ଏପରି ଭାବରେ ନିର୍ଗତ ହୋଇଛି ଏବଂ ବାହୁଠାରୁ ବହୁତ ଭିନ୍ନ। ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମିଲ୍କି ୱେର ବାହୁର ଆକାର ଏବଂ ପରିମାଣ ବିଷୟରେ ଏକ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ରଖିଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏହା ବିଷୟରେ ଅଧିକ ତଥ୍ୟ ଜଣା ନାହିଁ। ପୃଥିବୀ ଗାଲାକ୍ସିର ଭିତରେ ଥିବାରୁ ସେମାନେ ଆମର ଗାଲାକ୍ସିର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆକାର ଦେଖିପାରିବେ ନାହିଁ।

ଅଧିକ ଜାଣିବା ପାଇଁ, ଏହି ନୂତନ ଅନୁସନ୍ଧାନର ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀମାନେ ଗାଲାକ୍ସିର ନିକଟସ୍ଥ ବାହୁକୁ ଦେଖିଥିଲେ ଯାହାକୁ ସେଜିଟେରିୟସ ବାହୁ କୁହାଯାଏ। ଜାନୁୟାରୀ ୨୦୨ ରେ ଅବସର ନେବା ପୂର୍ବରୁ ନାସାର ସ୍ପିଟର ସ୍ପେସ୍ ଟେଲିସ୍କୋପ୍‌ର ତଥ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରି ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀମାନେ ନବୋଦିତ ତାରା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ନିକଟସ୍ଥ ଗ୍ୟାସ୍ ଏବଂ ଧୂଳି ମେଘ କିମ୍ବା ନିବୁଲା ଉପରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେହି ତାରାଗୁଡିକ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲେ। ଯଦି ସ୍ପିଟଜର ସେହି ଇନଫ୍ରାରେଡ ଆଲୋକକୁ ଧରିପାରେ, ତେବେ ଏହା ଏହି ମେଘଗୁଡ଼ିକ ଦେଇ ଯାଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଦୃଶ୍ୟମାନ ଆଲୋକ ତାହା କରିପାରିବ ନାହିଁ। ଏହି ଯୁବ ତାରକା ଏବଂ ମେଘଗୁଡିକ ବାହୁର ଆକାରରେ ଅବସ୍ଥିତ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। ବାହୁର ଏକ ତିନି-ଦିଗ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୃଶ୍ୟ ପାଇବାକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ୟୁରୋପୀୟ ସ୍ପେସ୍ ଏଜେନ୍ସିର (ESA) ଗିଗା ମିଶନର ନୂତନ ତଥ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରି ଏହାର ଦୂରତା ମାପ କରିଥିଲେ। ମିଳିତ ତାରା ତଥ୍ୟରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ସେଜିଟେରସ ବାହୁ ସହିତ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଥିବା ପତଳା ଲମ୍ବା ସଂରଚନା ସମାନ ବେଗ ଏବଂ ଦିଗ ସହିତ ଗତି କରୁଥିବା ଯୁବ ତାରାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ।

ନାସାର କାଲଟେକ୍‌ର ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀ ତଥା ଏହି ଅନୁସନ୍ଧାନର ମୁଖ୍ୟ ଲେଖକ ମାଇକେଲ୍ କୁନ୍ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସର୍ପିଳ ବାହୁର ଗୁଣ ହେଉଛି ଏହା କିପରି ଗାଲାକ୍ସିରେ 'ବନ୍ଧା' ହୋଇଛି। ଏହି ବିଶେଷତାକୁ ବାହୁର ପିଚ୍ କୋଣ ଦ୍ୱାରା ମାପ କରାଯାଏ। ଏକ ବୃତ୍ତର ପିଚ୍ କୋଣ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସର୍ପିଳ ଖୋଲିବା ସହିତ ପିଚ୍ କୋଣ ମଧ୍ୟ ବଢିଥାଏ। ମିଲ୍କି ୱେର ଅଧିକାଂଶ ମଡେଲ୍ ସୂଚିତ କରନ୍ତି ଯେ ସାଗିଟାରିୟସ୍ ବାହୁ ହେଉଛି ଏକ ସର୍ପିଳ ବାହୁ ଯାହା ପ୍ରାୟ ୧୨ ଡିଗ୍ରୀର ପିଚ୍ କୋଣ ସହିତ ଅଛି, କିନ୍ତୁ ଏହି ସଂରଚନାର ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଏହାର ପିଚ୍ କୋଣ ପ୍ରକୃତରେ ୬୦ ଡିଗ୍ରୀ।

ଏହି ସଂରଚନା ଯାହାକୁ ବେଳେବେଳେ ସ୍ପର୍ସ ବା ଡେଣା କୁହାଯାଏ, ଅନ୍ୟ ଏକ ସର୍ପିଳ ଗାଲାକ୍ସିର ବାହୁରୁ ବାହାରୁଥିବା ଦେଖାଯାଏ। ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଜାଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି ଯେ ଆମର ମିଲ୍କି ୱେରେ ମଧ୍ୟ ଏପରି ସଂରଚନା ଅଛି ନା ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମତଳ? ଏହି ନୂତନ ଆବିଷ୍କୃତ ସଂରଚନାରେ ଚାରୋଟି ନିବୁଲା, ଇଗଲ୍, ଓମେଗା, ଟ୍ରାଇଫିଡ୍ ଏବଂ ଲାଗୁନ୍ ରହିଛି। ୧୯୫୦ ଦଶକରେ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କର ଏକ ଦଳ ସେମାନଙ୍କର କିଛି ତାରାଙ୍କ ଦୂରତା ମାପ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସାଗିଟାରିୟସ୍ ବାହୁର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଜାଣିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଆମର ଗାଲାକ୍ସିର ସର୍ପିଳ ଆକୃତିର ପ୍ରଥମ ପ୍ରମାଣ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଥିଲା।