Nepal Crisis: କ’ଣ ନେପାଳ ଚୀନ ଓ ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ଲଢ଼େଇର ଶିକାର ହେଲା, କାହାର ରହିଛି ଅସ୍ଥିରତା ପଛରେ ହାତ ?

ଗତ ତିନି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ବଡ଼ ଧରଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଇଛି। ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇମ୍ରାନ ଖାନଙ୍କୁ ହଟାଇବାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି କାହାଣୀ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟ ଓ ବାଂଲାଦେଶରେ ଶାସନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚିଛି। ଏବେ ଏଥିରେ ନେପାଳର ନାମ ମଧ୍ୟ ଯୋଡ଼ି ହୋଇଛି। ଗତକାଲି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା GenZ ବିକ୍ଷୋଭ ସମ୍ମୁଖରେ କେପି ଶର୍ମା ଓଲିଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ସରକାର ଆଣ୍ଠେଇ ପଡିଛି । ଓଲି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଛନ୍ତି। ସମଗ୍ର ନେପାଳରେ ରାଜନେତାମାନଙ୍କ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହେଉଛି। ସେମାନଙ୍କ ଘରେ ନିଆଁ ଲଗାଯାଉଛି। ସଂସଦ ଭବନ ଓ ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟକୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ନିଆଁ ବ୍ୟାପିଛି।

ନେପାଳରେ ବିକ୍ଷୋଭ କିପରି ଆରମ୍ଭ ହେଲା?

ନେପାଳରେ ଏହି ନୂଆ ବିକ୍ଷୋଭ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଉପରେ ସରକାରୀ ନିଷେଧାଜ୍ଞାର ବିରୋଧରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଯଦିଓ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀମାନେ କହୁଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କ ବିକ୍ଷୋଭର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ସରକାରୀ ଦୁର୍ନୀତି, ଯାହା ଦେଶକୁ ବର୍ବାଦ ଆଡକୁ ଠେଲି ଦେଇଛି। ରାଜନେତା ଓ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ପରିବାରକୁ ସବୁକିଛି ମିଳୁଛି ଏବଂ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଉଛି। ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ମଧ୍ୟ କ୍ଷୋଭର କାରଣ ଯେ ଦେଶର ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକ ଏ ବିଷୟରେ କିଛି କରୁନାହାନ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ସରକାରଙ୍କ ଚାପରେ ଅଛନ୍ତି। ଯଦିଓ ସୋମବାର ରାତିରେ ଓଲି ସରକାର ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଉପରୁ ନିଷେଧାଜ୍ଞା ଉଠାଇ ଦେଇଥିଲେ, ତଥାପି ବିକ୍ଷୋଭକାରୀଙ୍କ କ୍ଷୋଭ ଶାନ୍ତ ହୋଇନାହିଁ।

ଆମେରିକା-ଚୀନ ଲଢ଼େଇର ଶିକାର ହେଲା ନେପାଳ?

ନେପାଳରେ ହଠାତ୍ ଆସିଥିବା ଅଶାନ୍ତି ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଉଛି ଯେ କେବଳ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ନିଷେଧାଜ୍ଞା ଦ୍ୱାରା ଏପରି ରକ୍ତପାତ ହୋଇପାରେ କି? ପ୍ରଶ୍ନ ମଧ୍ୟ ଉଠୁଛି ଯେ ଏହା ପଛରେ କୌଣସି ବିଦେଶୀ ଶକ୍ତିର ହାତ ଅଛି କି ନାହିଁ। ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଏହିପରି ହେଉଛି କାରଣ ନେପାଳ ଗତ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଚୀନ ଓ ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ଛାୟା ଯୁଦ୍ଧର ଏକ ମୈଦାନ ହୋଇ ରହିଛି। ନେପାଳରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଲାଗୁ ହେବା ପରେ ଆସିଥିବା ଅଧିକାଂଶ ସରକାର ଚୀନ ସମର୍ଥକ ଥିଲେ, ଯାହାର ଆମେରିକା ବିରୋଧ କରୁଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ଆମେରିକା ନେପାଳରେ ନିଜର ପସନ୍ଦର ସରକାର ଗଠନ ପାଇଁ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିଛି। ନେପାଳ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଆମେରିକା ଓ ଚୀନ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧର ମୈଦାନ ହୋଇ ରହିଛି।

ନେପାଳରେ ବାଂଲାଦେଶ-ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ପୁନରାବୃତ୍ତି

ନେପାଳରେ ବିକ୍ଷୋଭର ଏହି ଢାଞ୍ଚା ୨୦୨୪ରେ ବାଂଲାଦେଶ ଓ ୨୦୨୨ରେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଦୁଇ ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ଘରୋଇ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଜନତାଙ୍କ କ୍ଷୋଭ ରହିଥିଲା ଓ ଏହା ଶୀଘ୍ର ଦୁର୍ନୀତି ବିରୋଧୀ ବିକ୍ଷୋଭରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ନେପାଳ ପରି ଏହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ମଧ୍ୟ ଯୁବକମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ହଠାତ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ନେତାମାନଙ୍କ ବାସଭବନରେ ଭଙ୍ଗାରୁଜା କରାଯାଇଥିଲା। ବିକ୍ଷୋଭକାରୀମାନେ ନେତାମାନଙ୍କ ଘର ଲୁଟିବା, ଆସବାବପତ୍ର ଭାଙ୍ଗିବା ଓ ଘରେ ନିଆଁ ଲଗାଇବାର ଦୃଶ୍ୟ ବାଂଲାଦେଶ ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଉଭୟ ଦେଶରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ବାଂଲାଦେଶର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେଖ ହସିନା ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଗୋଟାବାୟା ରାଜପକ୍ଷେଙ୍କୁ ଦେଶ ଛାଡ଼ି ପଳାଇବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା।

ନେପାଳରେ ବିକ୍ଷୋଭ ପଛରେ ବାହାରୁ ହାତ?

ନେପାଳରେ ବିକ୍ଷୋଭ ପଛରେ ବାହାରୁ ହାତ ଥିବାର ସନ୍ଦେହ କରାଯାଉଛି। ନେପାଳରେ ମାସମାସ ଧରି ଉତ୍ତେଜନା ଚାଲିଛି। ୨୦୦୮ରେ ନେପାଳ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେବା ପରେ କ୍ଷମତା ଓଲି, ମାଓବାଦୀ ସେଣ୍ଟରର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଓ ପାଞ୍ଚ ଥର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିବା ଶେର ବାହାଦୁର ଦେଉବାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଘୂରୁଥିଲା। ଓଲି ଚାରି ଥର ନେପାଳର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ କେବେ ମଧ୍ୟ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିପାରି ନାହାନ୍ତି। ତାଙ୍କୁ ଖୋଲାଖୋଲି ଚୀନ ସମର୍ଥକ ନେତା ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଓଲି ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୩ ତାରିଖରେ ଚୀନରେ ଆୟୋଜିତ ମିଲିଟାରୀ ପରେଡରେ ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଏସସିଓ ଶିଖର ସମ୍ମେଳନରେ ମଧ୍ୟ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ସି ଜିନପିଙ୍ଗଙ୍କ ସହ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ବୈଠକ କରିଥିଲେ।