World Disability Day 2024: ଭିନ୍ନକ୍ଷମମାନେ ପାଉଥିବା ୬ ଅଧିକାର; ବଞ୍ଚିତ ହେଲେ କେସ୍

ପ୍ରତିବର୍ଷ ୦୩ ଡିସେମ୍ବରରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ “ବିଶ୍ୱ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ଦିବସ” ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏହି ଦିନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ଅଧିକାର, ସେମାନଙ୍କର ସମସ୍ୟା ଏବଂ ସମାଜରେ ସେମାନଙ୍କର ଅବଦାନ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା।

ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ଦ୍ୱାରା ୧୯୯୨ ରେ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ବିକାଶକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଏହା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନ ଅନୁଯାୟୀ, ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାରର ଶାରୀରିକ କିମ୍ବା ମାନସିକ ଦୁର୍ବଳତା, ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସୀମିତତା ପାଇଁ ଅକ୍ଷମତା ହେଉଛି ଏକ ବ୍ୟାପକ ଶବ୍ଦ। ଆଜି ବି ସମାଜରେ ଅକ୍ଷମତା ଏକ ସାମାଜିକ କଳଙ୍କ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଉଛି ଯାହାକୁ ସୁଧାରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି।

ଏନେଇ ସମାଜ ତଥା ବିକାଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ଅଧିକାର ତଥା କଲ୍ୟାଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୩ ଡିସେମ୍ବରରେ ‘ବିଶ୍ୱ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ଦିବସ’ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏହା ‘ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ଦିବସ’ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା।

ଇତିହାସ:

୦୩ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୯୨ରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦିବସ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନ (WHO) ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭା ୧୯୮୧କୁ “ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ବର୍ଷ” ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା

ଏହି ବର୍ଷ, ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ଅଧିକାର ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନରେ ସମାନ ସୁଯୋଗର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ପାଇଁ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲା। ୧୯୯୨ରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭା ୩ ଡିସେମ୍ବରକୁ “ବିଶ୍ୱ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ଦିବସ” ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ପାରିତ କରିଥିଲା।

ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ:

ସଚେତନତା ଏବଂ ଶିକ୍ଷା - ଏହି ଅବସରରେ ଲୋକମାନେ ଅକ୍ଷମତାର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ବିଷୟରେ ଅବଗତ ହୁଅନ୍ତି ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସମାଜରେ ସମନ୍ୱୟ ଏବଂ ସମର୍ଥନ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରିବ।

ସମର୍ଥନ ଏବଂ ଅଂଶଗ୍ରହଣ - ଏହି ଦିବସ ମାଧ୍ୟମରେ, ଲୋକମାନେ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କୁ ସହାୟତା କରିବାରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସମାଜରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ ହୁଅନ୍ତି।

ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା - ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଏବଂ ସମାଜରେ ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଏବଂ ସକ୍ଷମ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ଦିବସ ଏକ ସୁଯୋଗ ଆଣେ।

ସମାଜରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ - ଏହି ଦିବସ ମାଧ୍ୟମରେ, ଅକ୍ଷମତାଙ୍କ ସହିତ ଉତ୍ତମ ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖିବା ଏବଂ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତିକୁ ବଢାଇବା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଏ।

ଚଳିତ ବର୍ଷର ଥିମ୍:

ପ୍ରତିବର୍ଷ ‘ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ଦିବସ’ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିମ୍ ଅଧୀନରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଚଳିତ ବର୍ଷର ଥିମ ହେଉଛି “ଏକ ସମାବେଶୀ ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ ଭବିଷ୍ୟତ ଗଠନ ପାଇଁ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା।”

ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ପାଇଁ ୬ ଟି ଅଧିକାର:

• ଧାରା ୮୦ DD ଅଧୀନରେ ଆୟକର ଛାଡ ପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଜଣେ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ଚିକିତ୍ସା ଏବଂ ଥଇଥାନ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ରହିବ ନାହିଁ କି ପରିବାର ଉପରେ କୌଣସି ଅତିରିକ୍ତ ବୋଝ ରହିବ ନାହିଁ।
• ଧାରା ୮୦U ଅନୁସାରେ ଅକ୍ଷମ କରଦାତାମାନଙ୍କ ପାଇଁ କିଛି ବିଶେଷ ରିହାତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ
• ଉଭୟ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ପାଇଁ ଯାତ୍ରାକୁ ସୁଭଲ କରିବା ପାଇଁ ଟ୍ରେନ୍, ବସ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଭଡା ଉପରେ ରିହାତି ପ୍ରଦାନ କରିବେ। ଏହି ସୁବିଧା ରାଜ୍ୟରୁ ରାଜ୍ୟ କିମ୍ବା ଜିଲ୍ଲା ମଧ୍ୟରେ ଭିନ୍ନ ହୋଇପାରେ ଏବଂ ସରକାରୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ହ୍ରାସ ହୋଇପାରେ।
• ଶାରୀରିକ ଅକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଟ୍ରେନ୍ ଗୁଡିକ ଉପରେ ସାରା ଦେଶରେ ମାଗଣା FASTag ମାଧ୍ୟମରେ ଟୋଲ୍‌ ଉପରେ ରିହାତି।
• ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅନେକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି ଯୋଜନା ମଧ୍ୟ ପରିଚାଳିତ ହେଉଛି, ଯାହା ଦେଶ କିମ୍ବା ବିଦେଶରେ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଦିଆଯାଏ।
• ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟରେ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ପାଇଁ ଅକ୍ଷମତା ପେନ୍‌ସନ୍‌ର କିଛି ନା କିଛି ଯୋଜନା ରହିଛି, ଯାହା ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦୁର୍ବଳ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଦିଆଯାଏ।