ଆଜି ପବିତ୍ର ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା । ହିନ୍ଦୁ ପଞ୍ଚାଙ୍ଗ ଅନୁସାରେ ମାଘ ମାସର ଅମାବାସ୍ୟାକୁ ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ମୌନ ରହି ଉପବାସ ଓ ସ୍ନାନର ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି । ମୌନ ଅର୍ଥ ନୀରବତା, ଏହି ଦିନ ନୀରବ ରହି ଆତ୍ମଶାନ୍ତି ଓ ସଂଯମରେ ପାଳନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ମାନସିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶାନ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ମୌନୀ ଅମାବାସ୍ୟାରେ ତୀର୍ଥସ୍ଥଳରେ ବୁଡ଼, ଉପବାସ ପାଳନ ଓ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପୂଜା କଲେ ମହାପୁଣ୍ୟ ମିଳେ । ପିପଳ ବୃକ୍ଷକୁ ଏହିଦିନ ପ୍ରଦକ୍ଷଣ କରିବାର ମଧ୍ୟ ବିଧି ରହିଛି । ଏହି ଦିନ ପବିତ୍ର ନଦୀରେ ସ୍ନାନ ଓ ଦାନ କଲେ ପାପ ଧୋଇଯାଏ ଏବଂ ପରିତ୍ରାଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଏହି ଦିନ ଗଙ୍ଗା ସ୍ନାନର ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି । ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଭଗବାନ ଏବଂ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ପାଇଁ ସର୍ବୋତ୍ତମ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।
ଏଥର ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ଜାନୁଆରୀ ୨୯ରେ ପଡ଼ୁଛି । ଏଥିପାଇଁ ତୀର୍ଥନଗରୀ ପ୍ରୟାଗରାଜକୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ସୁଅ ଛୁଟୁଛି । ମହାକୁମ୍ଭକୁ ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ଅବସରରେ କୋଟି କୋଟି ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ପ୍ରୟାଗରାଜ ପହଞ୍ଚି ସାରିଛନ୍ତି । ଏଥର ୧୦ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ବୁଡ଼ ପକାଇବେ । ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରୟାଗରାଜରେ ଅସମ୍ଭାଳ ଭିଡ଼ ଲାଗି ରହିଥିବାବେଳେ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କଡ଼ାକଡ଼ି କରାଯାଇଛି । ୧୦ କୋଟି ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ପାଇଁ ୧୨ କିଲୋମିଟର ଲମ୍ବା ଘାଟ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି ।
ଅନ୍ୟପଟେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇ ବ୍ୟାପକ ପ୍ରୟାସ ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ଭିଡ଼କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ରେଳବାଇ ଏହି ଅବସରରେ ୧୯୦ଟି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଟ୍ରେନ୍, ତିନିଟି ଜୋନ୍ ଏନଆର, ଏନଇଆର ଏବଂ ଏନସିଆରରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଟ୍ରେନ୍ ସମେତ ୩୬୦ଟି ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରୁଛି । ପ୍ରତି ୪ ମିନିଟରେ ଗୋଟିଏ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବ । ଫଳରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଯାତ୍ରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇ ପାରିବ । ମହାକୁମ୍ଭ ପାଇଁ ଟ୍ରେନ୍ ଯୋଗେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁମାନେ ଦିନ ରାତି ପହଞ୍ଚୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀଙ୍କ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ସିସିଟିଭି କ୍ୟାମେରା ଲଗାଯାଇଛି । ଏହାବ୍ୟତୀତ ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟାରେ ଭିଡ଼କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଉଭୟ ପ୍ରୟାଗରାଜ ଷ୍ଟେସନ ଏବଂ ଷ୍ଟେସନ ବାହାରେ ହୋଲ୍ଡିଂ ଅଞ୍ଚଳ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି, ଯେଉଁଠାରେ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ, ପାଣି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି ।
ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟାର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ୱ କ’ଣ ରହିଛି ?
ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟାର ମହତ୍ତ୍ୱ
ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ଗଙ୍ଗା ନଦୀରେ ସ୍ନାନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ସବୁ ପାପ ଧୋଇ ହୋଇଯାଏ । ଏହି ଦିନ ଗଙ୍ଗା ନଦୀର ଜଳ ଅମୃତ ସମାନ ହୋଇଯାଏ । ମାଘ ମାସର ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ୠଷି ମନୁଙ୍କ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା । ତେଣୁ ଏହି ତିଥି ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲା । ଏହି ଦିନ ନୀରବ ରହୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କ ଜୀବନରେ ବାକସିଦ୍ଧିର ସଫଳତା ହାସଲ କରନ୍ତି ।
ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟାରେ ପୂଜନ ବିଧି
ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ବ୍ରହ୍ମ ମୁହୁର୍ତ୍ତରେ ଉଠିବା ଫଳପ୍ରଦ ବୋଲି ଧରାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ନିତ୍ୟକର୍ମ କରିବା ପରେ, ଗଙ୍ଗା ନଦୀରେ ସ୍ନାନ କରନ୍ତୁ । ଯଦି ଏପରି କରିବା ସମ୍ଭବପର ହେଉନାହିଁ, ତେବେ ଗାଧୋଇବା ଜଳରେ କିଛି ଟୋପା ଗଙ୍ଗା ଜଳ ମିଶାଇ ସ୍ନାନ କରନ୍ତୁ । ଗାଧୋଇବା ପରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଧ୍ୟାନ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ଉପବାସ କରି ବ୍ରତର ସଂକଳ୍ପ ନିଅନ୍ତୁ । ତା’ପରେ ଜଗତର ରକ୍ଷକ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପୂଜା କରି ତୁଳସୀ ଚଉଁରା ଚାରିପାଖେ ୧୦୮ ଥର ପରିକ୍ରମା କରନ୍ତୁ । ଏହା ପରେ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ, ଟଙ୍କା କିମ୍ବା ପୋଷାକ ଇତ୍ୟାଦି ଦାନ କରନ୍ତୁ ।
ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥି
ମାଘ ମାସର ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥି ଜାନୁୟାରୀ ୨୮ ରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ୭.୩୦ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଜାନୁୟାରୀ ୨୯ ସନ୍ଧ୍ୟା ୬:୦୫ରେ ଶେଷ ହେବ ।
ବ୍ରହ୍ମ ମୁହୂର୍ତ୍ତ : ସକାଳ ୫:୨୫ ରୁ ୬:୧୮
ଲାଭ କାଳ : ସକାଳ ୭:୧୧ ରୁ ୮:୩୨
ଅମୃତ କାଳ: ସକାଳ ୮:୩୨ ରୁ ୯:୫୩
ଅମୃତ ସ୍ନାନ ସମୟରେ ପବିତ୍ର ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ନାଗା ସାଧୁଙ୍କ ସମେତ ୧୩ ଆଖଡ଼ାର ସାଧୁ ଓ ସନ୍ଥମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ସ୍ନାନ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଋଷିମୁନିଙ୍କ ପବିତ୍ର ସ୍ନାନ ସମାପ୍ତ ପରେ ଗୃହସ୍ଥ ଲୋକେ ଏଥିରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରି ଏହି ପୁରୁଣା ପରମ୍ପରାକୁ ଯତ୍ନର ସହ ପାଳନ କରନ୍ତି ।
ଅମୃତ ସ୍ନାନର ଉପଯୁକ୍ତ ବିଧି
ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟାରେ ଅମୃତ ସ୍ନାନରୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଲାଭ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ନିୟମ ପାଳନ କରିବା ଜରୁରୀ ..
ପ୍ରଥମ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବୁଡ଼ : ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଦେବତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପାଇବା ପାଇଁ ନଦୀରେ ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ବୁଡ଼ ପକାଇବାବେଳେ ପୂର୍ବ ଆଡକୁ ମୁହଁ କରିବା ଉଚିତ ।
ତୃତୀୟ ବୁଡ: ଭଗବାନ ଶିବ, ସପ୍ତଋଷି ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପାଇବା ପାଇଁ ଉତ୍ତର ଦିଗକୁ ମୁହଁ କରି ବୁଡ଼ ପକାନ୍ତୁ ।
ଚତୁର୍ଥ ବୁଡ଼ : ପଶ୍ଚିମ ଆଡ଼କୁ ମୁହଁ କରି, ଯାହା ଯକ୍ଷ, କିନ୍ନର, ଗରୁଡ଼ ଓ ୩୩ କୋଟି ହିନ୍ଦୁ ଦେବାଦେବୀଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ କରେ ।
ପଞ୍ଚମ ବୁଡ଼ : ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ମୁହଁ କରି ହାତରେ ପାଣି ଧରି ନଦୀରେ ବୁଡ଼ ପକାଇବା ପୂର୍ବରୁ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଆତ୍ମା ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରନ୍ତୁ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏହା କରିବା ଦ୍ୱାରା ପିତୃପୁରୁଷମାନେ ମୋକ୍ଷ ପାଆନ୍ତି ।
ଏହାକୁ ଅମୃତ ସ୍ନାନ କାହିଁକି କୁହାଯାଏ?
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ମହାକୁମ୍ଭ ସମୟରେ ଗ୍ରହମାନଙ୍କର ଅନନ୍ୟ ସଂଯୋଗ ପ୍ରତି ୧୨ ବର୍ଷରେ ଥରେ ହୁଏ, ଯେତେବେଳେ ବୃହସ୍ପତି ବୃଷ ରାଶିରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଚନ୍ଦ୍ର ମକର ରାଶିରେ ଏକାଠି ହୁଅନ୍ତି । ଏହି ବିରଳ ସଂଯୋଗ ଗଙ୍ଗା, ଯମୁନା ଏବଂ ସରସ୍ୱତୀର ଜଳକୁ ଅମୃତରେ ପରିଣତ କରେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ପବିତ୍ର ନଦୀଗୁଡ଼ିକରେ ସ୍ନାନ କରିବା ଅମରତା ଏବଂ ପରିତ୍ରାଣର ଫଳାଫଳ ଦେଇଥାଏ ।
ମହାକୁମ୍ଭ ୨୦୨୫ ଅମୃତ ସ୍ନାନ ତାରିଖ:
ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ପରେ ଅତିରିକ୍ତ ଅମୃତ ସ୍ନାନ କିମ୍ବା ଶାହି ସ୍ନାନ ନିମ୍ନ ତାରିଖରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ:
୩ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୫: ବସନ୍ତ ପଞ୍ଚମୀ
୧୨ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୫: ମାଘ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା
୨୬ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୫: ମହା ଶିବରାତ୍ରୀ
ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟାରେ ଏହି ଉପାୟ କରନ୍ତୁ
• ଯେଉଁମାନେ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ଆଶିଷ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ସେମାନେ ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ହଳଦିଆ ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କରନ୍ତୁ । ଏପରି କରିବା ଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବପୁରୁଷ ପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅନ୍ତି ।
• ଘରେ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଫଟୋ ଥିଲେ, ସେଠି ସୋରିଷ ତେଲର ଦୀପଟିଏ ଜାଳନ୍ତୁ । ଏହାଦ୍ୱାରା ପିତୃ ପୁରୁଷଙ୍କ କୃପା ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ ।
• ଘରର ଚାରିପାଖ ସଫାସୁତୁରା କରିବା ସହ ମୁଖ୍ୟ ଦ୍ୱାରରେ ଜଳରେ ହଦଳୀ ମିଶାଇ ଛିଟା ପକାନ୍ତୁ । ଏହି ଉପାୟ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଘରେ ସକରାତ୍ମକ ଉର୍ଜା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
• ପିତୃ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ପିତୃ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରି ଭଗବାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଜଳ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତୁ। ଢାଳରେ ଜଳ ନେଇ ସେଥିରେ ଲାଲ ଫୁଲ ଓ କଳା ରାଶି ମିଶାଇ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଜଳ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତୁ। ଏହି ଦିନ ବଟ ବୃକ୍ଷ ମୂଳରେ ଧଳା ରଙ୍ଗର ମିଠା ଭୋଗ କରି ଗଛକୁ ୧୦୮ ଥର ପରିକ୍ରମା କରନ୍ତୁ।
• ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥିରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ପୂଜା କରିବା ଦ୍ୱାରା ଶୁଭଫଳ ମିଳିଥାଏ ।
• ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟାରେ ଓସ୍ତ ବୃକ୍ଷ ମୂଳରେ ଦୁଗ୍ଧ ଅର୍ପଣ କରି ପୂଜା କରିବା ସହିତ ରାଶି ତେଲର ଦୀପ ଜଳାଇଲେ ଘରର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।
ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ କାହିଁକି ମୌନ ବ୍ରତ ପାଳନ କରାଯାଏ?
ଜ୍ୟୋତିଷ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଭଗବାନଙ୍କୁ ମନର କାରକ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ମନ ଉପରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରଭାବ ହେତୁ, ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମାନସିକ ସ୍ଥିତି ଖରାପ ହୋଇପାରେ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ମନକୁ ଏକାଗ୍ର ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ରଖିବା ପାଇଁ, ଏହି ଦିନ ଉପବାସର ମୌନ ବ୍ରତ ପାଳନ କରି ଜଣେ ନିଜ ମନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିବ । ଏହା କରିବା ଦ୍ୱାରା ମନ ଶାନ୍ତ ରହେ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମୌନି ଅମାବାସ୍ୟାରେ ମୌନ ରହିଲେ ବାଣୀ ଶୁଦ୍ଧ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ସମାଜରେ ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ମାନ ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବଢିଥାଏ ।