International Literacy Day 2024: ଭାରତରେ ବଢୁଛି ସାକ୍ଷରତା ହାର; ଜାଣନ୍ତୁ ପୁରୁଷ ତୁଳନାରେ ମହିଳା କେତେ

ପ୍ରତିବର୍ଷ ୮ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ‘ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସାକ୍ଷରତା ଦିବସ’ ପାଳନ ହୁଏ। ଏହା ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ, ସାମାଜିକ ବିକାଶ ତଥା ଦେଶ ତଥା ବିଶ୍ୱର ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଗତିର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଦର୍ଶାଇବା ପାଇଁ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପଦକ୍ଷେପ। ଏହା ଏକ ସ୍ମାରକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ଯେ ସାକ୍ଷରତା କେବଳ ଏକ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ନୁହେଁ ବରଂ ଦାରିଦ୍ର ତଥା ଅସମାନତାର ଚକ୍ରକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଉପକରଣ।

ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସମାନତା ଏବଂ ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ବିଶ୍ୱ ସୃଷ୍ଟିକରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଦିନ ସରକାରୀ, ସଂଗଠନ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ସାକ୍ଷରତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଶିକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯିବା ତଥା ପଢିବା ନେଇ ଉତ୍ସାହ ବଢେଇବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ।

ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ:

ଏହି ଦିବସ ସାକ୍ଷରତା ଏବଂ ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ମଧ୍ୟରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ଏବଂ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ, ନ୍ୟାୟ ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ ସମାଜ ଗଠନ କରିବାରେ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ। ଏହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ବୈଶ୍ୱିକ ସ୍ତରରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଅନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସାକ୍ଷରତା ପୁରସ୍କାର ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଏ।

ଇତିହାସ:

ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶିକ୍ଷା, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂଗଠନ (ୟୁନେସ୍କୋ) ଦ୍ୱାରା ୦୭ ନଭେମ୍ବର ୧୯୬୫ରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୮ ସେପ୍ଟେମ୍ବରକୁ ‘ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସାକ୍ଷରତା ଦିବସ’ ଭାବେ ପାଳନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ଏହା ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା। ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ, ସମାଜ ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ସାକ୍ଷରତାର ମହତ୍ତ୍ୱ ବୁଝେଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।

ଥିମ୍:

ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏକ ଥିମ୍‌କୁ ନେଇ ‘ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସାକ୍ଷରତା ଦିବସ’ ପାଳିତ ହୁଏ। ଏହି ଥିମ୍‌ ୟୁନେସ୍କୋ ଦ୍ୱାରା ସ୍ଥିର ହୁଏ। ଚଳିତ ବର୍ଷର ଥିମ୍ ହେଉଛି “ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା: ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା ଏବଂ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ସାକ୍ଷରତା”।

ଭାରତର ସାକ୍ଷରତା

ଭାରତରେ ସାକ୍ଷରତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପୁରୁଷ ଏବଂ ମହିଳାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି, ଯେଉଁଠାରେ ପୁରୁଷଙ୍କ ସାକ୍ଷରତା ହାର ୮୨.୧୪ ପ୍ରତିଶତ ଥିବାବେଳେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହାର ହାର ମାତ୍ର ୬୫.୪୬ ରହିଛି। ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାକ୍ଷରତା କମ୍ ହେବାର କାରଣ ହେଉଛି ପରିବାର ଏବଂ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଷୟରେ ସୂଚନାର ଅଭାବ। ତେବେ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ ସାକ୍ଷରତା ବହୁତ ଭଲ ହୋଇଛି। ତେବେ ୧୫ ରୁ ୨୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର ବିଶ୍ୱ ସାକ୍ଷରତା ହାର ୯୯.୫୦ ପ୍ରତିଶତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।