Kumara Purnima 2025: ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରାରେ କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀର ବିଶେଷତ୍ୱ, ଜାଣନ୍ତୁ ଏହା ପାଳନର ବିଧି

ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିରେ କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ବ। ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଏହା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରଖେ। ଏହା ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ପାରମ୍ପରିକ ପର୍ବ, ଯାହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ନାମରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏହି ପର୍ବ ମୁଖ୍ୟତଃ କୁମାରୀ ବା ଅବିବାହିତା ଝିଅମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପାଳନ କରାଯାଏ। ସୁଖ, ସମୃଦ୍ଧି ଓ ଉତ୍ତମ ଜୀବନସାଥୀ ପାଇବା ଆଶାରେ ଝିଅମାନେ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରିଥାନ୍ତି।

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀର ବିଶେଷତ୍ୱ

•    ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱ: କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିରେ ମହିଳାଙ୍କ ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ମାନର ପ୍ରତୀକ। ଏହି ଦିନ ଅବିବାହିତା ଝିଅମାନେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ସମୃଦ୍ଧି ଓ ଉତ୍ତମ ଜୀବନସାଥୀ ପାଇବା ପାଇଁ ଦେବୀଙ୍କ ଆରାଧନା କରନ୍ତି। ଏହା ସାମାଜିକ ଏକତା ଓ ପାରମ୍ପରିକ ରୀତିନୀତିର ଏକ ଅଂଶ।

•    ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ୱ: ଏହି ପର୍ବରେ ଝିଅମାନେ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ କୁମାରୀ ରୂପରେ ପୂଜା କରିଥାନ୍ତି। କୁମାରୀ ରୂପ ମାଆ ଶକ୍ତି, ଶୁଦ୍ଧତା ଓ ନିର୍ମଳତାର ପ୍ରତୀକ। ଏହା ମାନସିକ ଶାନ୍ତି ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ଆଣିଥାଏ।

•    ସାମାଜିକ ଏକତା: ଏହି ଦିନ ଝିଅମାନେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ପୂଜା, ନାଚ, ଗୀତ ଓ ଖେଳ ମାଧ୍ୟମରେ ଆନନ୍ଦ କରନ୍ତି, ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ସାମାଜିକ ବନ୍ଧନକୁ ଦୃଢ଼ କରିଥାଏ।

•    ପ୍ରକୃତି ସହ ସମ୍ପର୍କ: ଏହି ପର୍ବଟି ଶରତ ଋତୁରେ ପଡ଼ିଥାଏ। ଯେତେବେଳେ କି ପ୍ରକୃତିରାଣୀ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ଭରପୂର ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି। ଏହା ପ୍ରକୃତି ଓ ମାନବ ଜୀବନର ସମନ୍ୱୟକୁ ଦର୍ଶାଏ।

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ କାହିଁକି ଓ କେବେ ପାଳନ କରାଯାଏ?

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଆଶ୍ୱିନ ମାସର ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ତିଥିରେ ପାଳନ କରାଯାଏ, ଯାହା ସାଧାରଣତଃ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ବା ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ପଡ଼ିଥାଏ। ଏହା ଦୁର୍ଗାପୂଜା ସମାପନ ପରେ ବା ଦଶହରା ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ। ଏହି ପର୍ବ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ କୁମାରୀ ରୂପରେ ପୂଜା କରିବା ସହ ଅବିବାହିତା ଝିଅମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ଓ ସମୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରାଯାଏ। ଏହା ଦେବୀଙ୍କ ଶକ୍ତି ଓ ଆଶୀର୍ବାଦ ପାଇବାର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ।

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ କିଏ ଓ କାହିଁକି ପାଳନ କରନ୍ତି?

ମୁଖ୍ୟତଃ ଅବିବାହିତା ଝିଅମାନେ ଏହି ପର୍ବ ପାଳନ କରନ୍ତି। କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବିବାହିତା ମହିଳା ଓ ପରିବାରର ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। ଅବିବାହିତା ଝିଅମାନେ ଉତ୍ତମ ଜୀବନସାଥୀ ପାଇବା ପାଇଁ ଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରନ୍ତି। ଏହା ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ସମୃଦ୍ଧି ଓ ମାନସିକ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନାର ଏକ ଅବସର ବୋଲି ମଧ୍ୟ ବିଚାର କରାଯାଏ।

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ପାଳନର ବିଧି

1.    ପ୍ରସ୍ତୁତି:
•    ଝିଅମାନେ ସକାଳେ ଶୀଘ୍ର ଉଠି ସ୍ନାନ କରନ୍ତି ଓ ନୂଆ ବା ଶୁଚି ପୋଷାକ ପିନ୍ଧନ୍ତି।
•    ପୂଜା ସ୍ଥାନକୁ ପରିଷ୍କାର କରାଯାଏ ଏବଂ ଦେବୀଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ବା ପ୍ରତିମା ସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ।

2.    ପୂଜା ବିଧି:
•    ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ କୁମାରୀ ରୂପରେ ପୂଜା କରାଯାଏ। ଏଥିପାଇଁ ଫୁଲ, ଧୂପ, ଦୀପ, ଚନ୍ଦନ, ସିନ୍ଦୂର ଓ ନୈବେଦ୍ୟ (ମିଠା, ଫଳ, ପଞ୍ଚାମୃତ) ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ।

•    କେତେକ ସ୍ଥାନରେ କୁମାରୀ ଝିଅମାନଙ୍କୁ (ଯେଉଁମାନେ ପୂଜାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି) ଦେବୀଙ୍କ ରୂପରେ ପୂଜା କରାଯାଏ। ଏମାନଙ୍କୁ ସିନ୍ଦୂର, ଫୁଲ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ମିଠା ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ।

3.    ବ୍ରତ ଓ ଉପବାସ:
•    ଝିଅମାନେ ଏହି ଦିନ ଉପବାସ ରଖନ୍ତି ଏବଂ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ପୂଜା ପରେ ଉପବାସ ଭାଙ୍ଗନ୍ତି।
•    କେତେକ ସ୍ଥାନରେ କେବଳ ଫଳ କିମ୍ୱା ହାଲୁକା ଖାଦ୍ୟ ଖିଆଯାଏ।

4.    ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ:
•    ଝିଅମାନେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ପାରମ୍ପରିକ ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଓ ଖେଳ ଯେପରିକି ପିଠା ତିଆରି, ମେହେନ୍ଦୀ ଲଗାଇବା ଇତ୍ୟାଦିରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି।

•    କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଚନ୍ଦ୍ରଦର୍ଶନ କରି ପୂଜା ସମାପ୍ତ କରାଯାଏ।

5.    ଚନ୍ଦ୍ର ପୂଜା:

•    ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଦେଖି ଅର୍ଘ୍ୟ ଦିଆଯାଏ। ଏହା ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ତିଥିର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ।

ପୁରାଣରେ କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀର ମହତ୍ତ୍ୱ

ହିନ୍ଦୁ ପୌରାଣିକ କଥା ଅନୁସାରେ, କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ କୁମାରୀ ରୂପର ପୂଜା ସହ ଜଡ଼ିତ। ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର ଏକ ଅଂଶ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ପୁରାଣରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଏହା ସହ ଜଡ଼ିତ:

•    ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ କୁମାରୀ ରୂପ: ଦେବୀଙ୍କୁ କୁମାରୀ ରୂପରେ ପୂଜା କରାଯାଏ, ଯାହା ଶୁଦ୍ଧତା ଓ ଶକ୍ତିର ପ୍ରତୀକ। ଦେବୀଙ୍କ ନବଦୁର୍ଗା ରୂପ ମଧ୍ୟରୁ ଏହା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପ।

•    ମହିଷାସୁର ବଧ: ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଓ କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ମହିଷାସୁର ବଧର ସ୍ମରଣ ସହ ଜଡ଼ିତ। ଏହି ଦିନ ଦେବୀଙ୍କ ବିଜୟ ଓ ଶକ୍ତିର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ।

•    ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ପ୍ରକୃତିର ସମ୍ପର୍କ: ପୁରାଣରେ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଶାନ୍ତି ଓ ସମୃଦ୍ଧିର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀରେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୂଜା ମାନସିକ ଶାନ୍ତି ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ କରାଯାଏ।

•    ଶିବ-ପାର୍ବତୀ କଥା: କେତେକ ପୌରାଣିକ କଥା ଅନୁସାରେ, ପାର୍ବତୀ ଶିବଙ୍କୁ ଜୀବନସାଥୀ ଭାବେ ପାଇବା ପାଇଁ କଠୋର ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଏହି ପର୍ବ ଝିଅମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତମ ଜୀବନସାଥୀ ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନାର ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ।

ଓଡ଼ିଶାରେ ବିଶେଷ ପାଳନ

ଓଡ଼ିଶାରେ କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ବିଶେଷ ଉତ୍ସାହର ସହ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏହା ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର ସମାପନ ସହ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥାଏ। ଝିଅମାନେ ଏହି ଦିନ ପାରମ୍ପରିକ ପୋଷାକ ଯେପରିକି ସାମ୍ବାଲପୁରୀ ଶାଢ଼ୀ ପିନ୍ଧି ପୂଜାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ପିଠା, ମଣ୍ଡା, ଚକୁଳି ପରି ପାରମ୍ପରିକ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ଏବଂ ନୈବେଦ୍ୟ ଭାବେ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ।

ଉପସଂହାର

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିରେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ପର୍ବ ଯାହା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା, ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟ ଓ ସାମାଜିକ ଏକତାକୁ ଏକାଠି କରେ। ଏହା ଝିଅମାନଙ୍କୁ ନିଜର ସମ୍ମାନ ଓ ଶକ୍ତି ଅନୁଭବ କରାଇବା ସହ ସମାଜରେ ସୌହାର୍ଦ୍ୟ ଓ ଆନନ୍ଦର ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ପୌରାଣିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ଶକ୍ତି ଓ କୁମାରୀ ରୂପର ମହିମାକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ।