ଅପରାହ୍ନ ୫ଟାରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହେଉଥିଲା ବଜେଟ୍; କିଏ କଲେ ପରିବର୍ତ୍ତନ…

ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ଆଜି ୨୦୨୩-୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ବଜେଟ୍‌କୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି। ଆପଣ ଜାଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ ଯେ ଜବାହରଲାଲ ନେହରୁ, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ ହେଉଛନ୍ତି ଏମିତି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଯେଉଁମାନେ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ଆସନ୍ତୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ବଜେଟ୍ ସହିତ ଜଡିତ କେତେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟ ତଥ୍ୟଗୁଡିକ ଉପରେ ନଜର ପକେଇବା।

• ଅଦ୍ୟାବଧି ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ ସର୍ବାଧିକ ୧୦ ଥର ସାଧାରଣ ବଜେଟ୍‌କୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ପରେ ପି. ଚିଦାମ୍ବରମ୍ ୯ ଥର, ପ୍ରଣବ ମୁଖାର୍ଜୀ ମଧ୍ୟ ୯ ଥର, ଯଶୱନ୍ତ ରାଓ ଚହ୍ୱାଣ ୭ ଥର, ସିଡି ଦେଶମୁଖ ୭ ଥର, ଯଶୱନ୍ତ ସିହ୍ନା ୭ ଥର, ମନମୋହନ ସିଂହ ୬ ଥର ଏବଂ ଟିଟି କୃଷ୍ଣମାଚରୀ ମଧ୍ୟ ୬ ଥର ସାଧାରଣ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି।
• ୨୦୧୮ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଏକ ବ୍ରିଫ୍‌କେସ୍‌ରେ ବଜେଟ୍ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ୍ ଆଣୁଥିଲେ। ୨୦୧୯ ମସିହାରେ, ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ବହି-ଖାତା ନାମକ ଏକ ଫାଇଲରେ ବଜେଟ୍ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ୍ ଆଣିଥିଲେ। ଏହି ବହି-ଖାତାରେ ଜାତୀୟ ପ୍ରତୀକ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ପରେ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ୨୦୨୦ରେ ଏକ ଟାବ୍‌ଲେଟ୍‌ରୁ ବଜେଟ୍ ଭାଷଣ ପଢିଥିଲେ, ଯାହା ଦେଶରେ ଡିଜିଟାଲାଇଜେସନ୍ ବୃଦ୍ଧି ହେବାର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଉଥିଲା।

ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ: କିଏ ଥିଲେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ବଜେଟ୍ ନିର୍ମାତା…

• ନଭେମ୍ବର ୨୬, ୧୯୪୭ରେ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଆ୍‌ର.କେ୍‌ ଶାନମୁଖମ୍ ଚେତୀ ଆମ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ମହିଳା ଯିଏକି କେନ୍ଦ୍ର ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। କେନ୍ଦ୍ର ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ହେଉଛନ୍ତି ଦ୍ୱିତୀୟ ମହିଳା।
• ଦେଶର ଦୀର୍ଘତମ ଏବଂ କ୍ଷୁଦ୍ର ସାଧାରଣ ବଜେଟ୍ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କଲେ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣଙ୍କ ୨୦୨୦ରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ୨ ଘଣ୍ଟା ୪୦ ମିନିଟ୍‌ର ବଜେଟ୍ ଭାଷଣ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୀର୍ଘତମ ବଜେଟ୍ ଥିଲା। ଯେତେବେଳେ କି, ୧୯୭୭ରେ, ଏଚ୍‌ଏମ୍ ପଟେଲ କେବଳ ୮୦୦ ଶବ୍ଦର ସର୍ବନିମ୍ନ ବଜେଟ୍ ଭାଷଣ ଦେଇଥିଲେ।
• ୧୯୭୩-୧୯୭୪ ବର୍ଷର ବଜେଟ୍‌କୁ 'ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ୍' କୁହାଯାଏ, କାରଣ ଏହା ୫୫୦ କୋଟିର ନିଅଣ୍ଟ ବଜେଟ୍ ଥିଲା। ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଯଶବନ୍ତ ରାଓ ବି ଚହ୍ୱାଣ ଏହାକୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଥିଲେ। 
• ୧୯୫୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, କେନ୍ଦ୍ର ବଜେଟ୍ କେବଳ ଇଂରାଜୀରେ ଦିଆଯାଉଥିଲା। ଏହା ପରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଉଭୟ ହିନ୍ଦୀ ଏବଂ ଇଂରାଜୀରେ ବଜେଟ୍ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ୍ ଛାପିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। ଏହା ପରେ ସାଧାରଣ ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ।
• ବର୍ତ୍ତମାନ ରେଳ ବଜେଟ୍‌କୁ ଅଲଗା ଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଉ ନାହିଁ, ଯାହା ବ୍ରିଟିଶରମାନେ ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେହି ସମୟଠାରୁ ୨୦୧୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରେଳ ବଜେଟ୍ ଏବଂ ୟୁନିଅନ୍ ବଜେଟ୍ ପୃଥକ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହେଉଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଅରୁଣ ଜେଟ୍‌ଲୀ ୨୦୧୭ରେ ରେଳ ବଜେଟ୍ ସହିତ ୟୁନିଅନ୍ ବଜେଟ୍ ମିଶ୍ରଣ କରିବାର ବିଚାର ସାମ୍ନାକୁ ଆଣିଥିଲେ। ଅରୁଣ ଜେଟ୍‌ଲୀ ୨୦୧୭ରେ ପ୍ରଥମ ମିଳିତ ୟୁନିୟନ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ।
• ଦେଶର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଥିବା ମନମୋହନ ସିଂହ ୧୯୯୧-୧୯୯୨ ମସିହାରେ 'ଦ ଏପୋଚଲ୍ ବଜେଟ୍' ନାମରେ ଏକ କେନ୍ଦ୍ର ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ।  ଏହି ବଜେଟ୍ ଦେଶରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉଦାରୀକରଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା।
• କେନ୍ଦ୍ର ବଜେଟ୍ ପୂର୍ବରୁ ଅପରାହ୍ନ ୫ଟାରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହେଉଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଯଶୱନ୍ତ ସିହ୍ନା ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ ସମୟକୁ ୧୧ଟା କରିଦେଇଥିଲେ। କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଅରୁଣ ଜେଟ୍‌ଲୀ ୨୦୧୭ରେ ଏକ ସମୟରେ ବଜେଟ୍‌ର ଉପସ୍ଥାପନା ତାରିଖକୁ ଫେବୃଆରୀ ୧କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ।

ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ: ବଜେଟ୍ କ’ଣ; ଏହା କିପରି ଆପଣଙ୍କୁ ସହଯୋଗ କରିବ…

• ୧୯୫୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନରେ ବଜେଟ୍ ମୁଦ୍ରିତ ହେଉଥିଲା।  ଏହା ପରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ମିଣ୍ଟୋ ରୋଡ୍‌ରେ ବଜେଟ୍‌ର ମୁଦ୍ରଣ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।
• ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନାର କିଛି ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଆୟୋଜିତ ଏକ ଉତ୍ସବରେ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଏକ ବଡ଼ ମିଠା ହାଣ୍ଡିକୁ ଦେଖାନ୍ତି। ଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ପରଠାରୁ ସମୁଦାୟ ୭୪ଟି ବାର୍ଷିକ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ୧୪ଟି ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ବଜେଟ୍, ଚାରୋଟି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବଜେଟ୍ କିମ୍ବା ମିନି ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି।