ଜାଗତିକ ରଶ୍ମି ଖୋଜିବାରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସଫଳ

ଆମ ପୃଥିବୀ ଉପରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ବିକିରଣ ପହଞ୍ଚିଛି। ଆମ ଗ୍ରହର ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ହେତୁ ଏହି ବିକିରଣ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚେ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଏହାର ସଂକେତ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କୁ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୋଇଛି। ପ୍ରାୟ ଶହେ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଆବିଷ୍କାର କରିବାକୁ ଲାଗିଥିଲେ ଯେ ଏପରି କିଛି ଜାଗତିକ ବିକିରଣ ଅଛି ଯାହାର ଉତ୍ସ ସ୍ଥାନୀୟ ନୁହେଁ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନରେ, ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀମାନେ ଗାଲାକ୍ସି ମିଲ୍କି ୱେରୁ ଏପରି ଜାଗତିକ ବିକିରଣର ଉତ୍ସ ସହିତ ଆସିଥିବା ବିକିରଣର ପରିମାଣ ଚିହ୍ନଟ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି।

ବାହ୍ୟ ଉତ୍ସରୁ ଆସୁଥିବା ବିକିରଣରେ ଜାଗତିକ ରଶ୍ମି ରହିତ ଉଚ୍ଚ ଶକ୍ତି ପ୍ରୋଟନ୍ ଏବଂ ପରମାଣୁ କୈନ୍ଦ୍ରିକ, ଯାହାର ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ୍ ନିର୍ଗତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଯାହାର ଗତି ଆଲୋକର ବେଗର ପାଖାପାଖି ପହଞ୍ଚି ପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହି ଘଟଣା ଅନେକ ରହସ୍ୟ ସହିତ ଜଡିତ ଥିଲା, ଏହାର ଉତ୍ପତ୍ତି ଉତ୍ସ କ’ଣ, କିପରି? ସେଗୁଡିକର ମୁଖ୍ୟ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ହାସଲ ହୋଇଛି।

ଜାପାନର ନାଗୋୟା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଏକ ସୁପରନୋଭା ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶରୁ ନିର୍ଗତ ଜାଗତିକ ବିକିରଣର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏହି ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏକ ୧୦୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ରହସ୍ୟର ସମାଧାନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି ଏବଂ ଜାଗତିକ ବିକିରଣର ଉତ୍ସର ସଠିକ୍ ସ୍ଥାନ ଖୋଜିବା ଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଛି।

ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆମର ସୂର୍ଯ୍ୟ, ସୁପରନୋଭା, ଗାମା ରଶ୍ମି ବିସ୍ଫୋରଣ, କ୍ୱାସର ଇତ୍ୟାଦି ସହିତ ଜାଗତିକ ବିକିରଣର ଅନେକ ଉତ୍ସ ବିଷୟରେ ବିଚାର କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଆବିଷ୍କାର (୧୯୧୨) ପରଠାରୁ ପ୍ରକୃତ ଉତ୍ପତ୍ତି କେବେ ଜଣା ପଡି ନାହିଁ। ଏହି ଉପାୟରେ, ଏହା ମଧ୍ୟ ତତ୍ତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯେ ଏକ ସୁପରନୋଭା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରେ ଅବଶିଷ୍ଟ ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ଏହି କଣିକାଗୁଡ଼ିକୁ ଆଲୋକର ବେଗରେ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ପାଇଁ ଦାୟୀ। ଯେତେବେଳେ ଏହି ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶଗୁଡିକ ଆମର ଗାଲାକ୍ସି ଦେଇ ଗତି କରନ୍ତି, ଜାଗତିକ ରଶ୍ମି ଆନ୍ତ ତାରକୀୟ ମାଧ୍ୟମ (ISM) ରେ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସୃଷ୍ଟିକରେ। ଏହିପରି, ସେମାନଙ୍କର ଉତ୍ପତ୍ତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଆମର ଗାଲାକ୍ସିର ବିକାଶ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇପାରେ।

ସମ୍ପ୍ରତି, ଉତ୍ତମ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ମାଧ୍ୟମରେ, ଅନେକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଆବିଷ୍କାର କରିଛନ୍ତି ଯେ ସୁପରନୋଭା ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶରୁ ଜାଗତିକ ବିକିରଣ ନିର୍ଗତ ହୁଏ। କାରଣ ଯେଉଁ ପ୍ରୋଟନ ସେମାନେ ତ୍ୱରଣ କରନ୍ତି ଅନ୍ତଃ ତାରକୀୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥିତ ପ୍ରୋଟନ୍ ସହିତ ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରି ଅତ୍ୟଧିକ ଉଚ୍ଚ ଶକ୍ତି (VHE) ଗାମା କିରଣ ଉତ୍ପାଦନ କରନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ISMର ଫୋଟନ୍ ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରୁଥିବା ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ୍ ଗୁଡିକରୁ ଗାମା ରଶ୍ମି ମଧ୍ୟ ନିର୍ଗତ ହୋଇପାରେ, ତେଣୁ ଗାମା ବିକିରଣର ଏକ ବଡ଼ ଉତ୍ସ ଖୋଜିବା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।

ଏହି ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ, ନାଗୋୟା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସହିତ ଜାପାନର ଜାତୀୟ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣକାରୀ ତଥା ଆଡିଲେଡ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀମାନେ J1713.7? 3946 (RX J1713) ସୁପରନୋଭାର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ଉପରେ ନଜର ରଖିଥିଲେ। ଏଥିପାଇଁ ଗବେଷକମାନେ ଏକ ଆନ୍ତତାରକୀୟ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ ଗାମା ବିକିରଣ ଉତ୍ସର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ।