ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଗୋଟିଏ ଭୁଲ କଂଗ୍ରେସ ପତନର କାରଣ ହେଲା

ନିଜ ଅସ୍ତିତ୍ୱର ରକ୍ଷା ନେଇ ବର୍ତ୍ତମାନ ଲଢେଇ କରୁଥିବା ଦେଶର ସବୁଠାରୁ ପୂରାତନ ଦଳ କଂଗ୍ରେସର ଏପରି ଅବସ୍ଥା ନେଇ ଦଳ ନିଜେ ହିଁ ଦାୟୀ। ପାଖାପାଖି ସାଢେ ତିନି ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସ୍ୱର୍ଗତ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସରକାର ଏଭଳି ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା, ଯାହା ପରଠାରୁ କଂଗ୍ରେସର ପତନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏଠି ଆମେ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ ଶାହ ବାନୋ ମାମଲାର କଥା। ଏହି ମାମଲାରେ ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିବା ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ ସରକାରକୁ ମହଙ୍ଗା ପଡିଥିଲା।

୧୯୮୪ରେ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ କଂଗ୍ରେସ ଐତିହାସିକ ବିଜୟ ହାସଲ କରିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ପରିତାପର ବିଷୟ ଯେ ଏହି ବିଜୟକୁ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ଭାଳିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇଥିଲା।

ଏହି ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନର ମାତ୍ର କିଛି ମାସ ପରେ ୧୯୮୫ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୩ରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏକ ଐତିହାସିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଶୁଣେଇଲେ। ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଜଣେ ମୁସଲମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ମହମ୍ମଦ ଅହମଦ ଖାନଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ସେ ତାଙ୍କ ପରିତ୍ୟକ୍ତା ପତ୍ନୀ ଶାହ ବାନୋଙ୍କୁ ୧୭୯.୨୦ ଟଙ୍କା ମାସିକ ଭତ୍ତା ଦେବେ।

ଖାନ ୪୩ ବର୍ଷ ବୟସରେ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଛାଡି ଏକ କମ ବୟସର ଝିଅ ସହିତ ବିବାହ କରିଥିଲେ। ଶାହ ବାନୋ ତାଙ୍କ ବାପ ଘରେ ରହୁଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ଶାହ ବାନୋ ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍‌ଙ୍କ କୋର୍ଟରେ କ୍ଷତିପୂରଣ ମାଗିଥିଲେ, ମହମ୍ମଦ ଖାନ ତାଙ୍କୁ ଛାଡପତ୍ର ଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ ସେ ବର୍ତ୍ତମାନ ତାଙ୍କୁ କିଛି ଦେବେ ନାହିଁ।

ମହମ୍ମଦ ଖାନ କହିଥିଲେ ଯେ ଜଣେ ମୁସଲମାନ ପୁରୁଷ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଛାଡପତ୍ର ଦେବା ପରେ ଶରିୟା ଆଇନରେ କୌଣସି କ୍ଷତିପୂରଣ ଭତ୍ତା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଭାରତର ଅପରାଧିକ ଆଇନ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଗୁ ହେବ ନାହିଁ। ଏହା ପରେ ହାଇକୋର୍ଟ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ମାମଲା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। ଯେଉଁଠାରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଶାହ ବାନୋଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ରାୟ ଦେଇଥିଲେ।

ତେବେ ଶରିୟା ଆଇନକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି କେହି ଆଶା କରି ନ ଥିଲେ ଯେ ଜଣେ ମୁସଲମାନ ମହିଳା ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଠାରୁ ଛାଡପତ୍ର ହେବା ପରେ ଅପରାଧ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସଂହିତା (ସିପିସି) ଅନୁଯାୟୀ ତାଙ୍କ ଅଧିକାର ପାଇଁ କୋର୍ଟର ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହେବେ।

ଶାହ ବାନୋଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟକୁ ଏହି ମାମଲା ନିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଏକ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​ଯାହା ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ଏକ ନୂତନ ବିତର୍କ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଶାହ ବାନୋଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ରାୟ ଦେଇ ମହମ୍ମଦ ଖାନଙ୍କୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବାକୁ କହିଥିଲେ।

ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ମୁସଲମାନ ମୌଳବାଦୀମାନଙ୍କୁ ପସନ୍ଦ ଆସି ନ ଥିଲା। ସେମାନେ ଏହାକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ ସରକାର ମଧ୍ୟ ମୁସଲିମ ମୌଳକବାଦୀଙ୍କ ଚାପରେ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ସଂସଦରେ ଏହାର ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତାର ଅପବ୍ୟବହାର କରି ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ। ସେବେଠାରୁ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସରକାରଙ୍କ ଏହି ଭୁଲକୁ କଂଗ୍ରେସ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭୋଗୁଛି।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ନାମରେ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସରକାରଙ୍କ ଏହି ଭୁଲର ସର୍ବାଧିକ ଫାଇଦା ବିଜେପି ଉଠେଇଥିଲା। ୧୯୮୪ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ​​ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ କେନ୍ଦ୍ରରେ କେବଳ ଲୋକସଭା ସଦସ୍ୟର ଦଳ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଥିଲା। ୧୯୯୬ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ​​ବିଜେପି ଏକକ ବୃହତ୍ତମ ଦଳ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ କେନ୍ଦ୍ରରେ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ସେହି ସରକାର ମାତ୍ର ୧୩ ଦିନ ପାଇଁ ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା।

ଏହା ପରେ ବିଜେପିର ବିକାଶର କାହାଣୀ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଜଣା। ଶାହ ବାନୋ ମାମଲାରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଖାରଜ କରିବା ପରେ ଦେଶରେ ଛଦ୍ମ-ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ନେଇ ଏକ ବିତର୍କ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ବିତର୍କ ସମଗ୍ର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲା। ଭୋଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ର ତୁରନ୍ତ ଲାଭ ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା “ଭୁଲ” କୁ ସଂଶୋଧନ କରିବା ପାଇଁ ଦଳ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂଘର୍ଷ କରୁଛି।

ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ପ୍ରତ୍ୟାହାର ହେବାର କିଛି ଦିନ ପରେ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ଯେ ସେ ଏକ ବଡ ରାଜନୈତିକ ଭୁଲ କରିଛନ୍ତି। ଏହାର କ୍ଷତିକୁ ଭରଣ କରିବା ପାଇଁ ସେ ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ରାମ ମନ୍ଦିରର ତାଲା ଖୋଲିଥିଲେ। ସେବେଠାରୁ ଦଳ ନିଜକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରୁଛି ଯେ ସେ ଭୋଟ୍‌ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ର ରାଜନୀତି କରୁ ନାହିଁ।

ଶାହ ବାନୋ ନିଷ୍ପତ୍ତିର ଏହା ପ୍ରଭାବ ଥିଲା ଯେ ୧୯୮୪ରେ ଭାରତୀୟ ଇତିହାସରେ ବହୁମତ ହାସଲ କରିଥିବା କଂଗ୍ରେସ ଆଉ ଏକ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ସହ କେନ୍ଦ୍ରରେ କ୍ଷମତାକୁ ଫେରିପାରିବ ନାହିଁ। ୧୯୮୪ରେ ଲୋକସଭାରେ କଂଗ୍ରେସ ୪୧୪ ଟି ଆସନ ପାଇଥିବାବେଳେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ନିର୍ବାଚନ, ୧୯୮୯ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ​​ଦଳ ୧୯୭ଟି ଆସନରେ ରହିଗଲା। ସେହି ନିର୍ବାଚନରେ ​​ବିଜେପି ୨ ରୁ ୮୫ଟି ଆସନ ପାଇଥିଲା।

ଏହା ପରେ ୧୯୯୧ରେ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାର ସମୟରେ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦିଓ ଦଳ ନିର୍ବାଚନରେ ​​୨୪୪ଟି ଆସନ ପାଇଥିଲା ଏବଂ ନରସିଂହ ରାଓଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହା ଏକ ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।

୨୦୦୪ରେ କଂଗ୍ରେସ କେବଳ ୧୪୫ ସାଂସଦଙ୍କ ସହ ଏକ ମିଳିତ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲା। ୨୦୦୯ ନିର୍ବାଚନରେ ​​ଏହା ୨୦୬ଟି ସିଟ୍ ପାଇ ମିଳିତ ସରକାର ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୨୦୧୪ ନିର୍ବାଚନରେ ​​ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ କଂଗ୍ରେସ ବିଜେପି ସାମ୍ନାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲା।