ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ବିବାହକୁ ନେଇ ଅନେକ ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା ରହିଛି। ସନାତନ ଧର୍ମରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଜନ୍ମରୁ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୬ଟି ସଂସ୍କାର କଥା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ଏହି ସଂସ୍କାର ମଧ୍ୟରେ ବିବାହ ଏକ ବିଶେଷ ସଂସ୍କାର। ଭାରତରେ ସମୟକୁ ନେଇ ପ୍ରାୟତଃ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ବିବାହ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। କିଛି ଲୋକ ଦିନରେ ବିବାହ କରିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁଥିବା ବେଳେ ଆଉ କିଛି ଲୋକ ରାତିରେ ବିବାହ କରନ୍ତି।
କିନ୍ତୁ ଏହାର ପ୍ରକୃତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ? ଦିନ ନା ରାତିରେ ବିବାହ କେତେବେଳେ ହେବା ଉଚିତ? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଜଗଦଗୁରୁ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ସ୍ୱାମୀଶ୍ରୀ ଅଭିମୁକ୍ତେଶ୍ୱରାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀ ଜୀ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି। ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ବିବାହ ପାଇଁ ରାତି ନା ଦିନ କେଉଁ ସମୟ ଠିକ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା।
Also Read
ବିବାହ ରାତିରେ ନା ଦିନରେ:
ରାଜସ୍ଥାନର କୋଟାର ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପଚାରିଥିଲେ ଯେ ବିବାହ ରାତିରେ ନା ଦିନରେ କରାଯିବା ଉଚିତ? ଏହା ଉପରେ ଜଗଦଗୁରୁ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ କହିଛନ୍ତି, “ଯଦି ଆମେ ବିବାହକୁ ନେଇ କଥା ହେବା, ତେବେ ଦିନରାତି ସହିତ ଏହାର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ। ଏହା ପାଇଁ ଏକ ସ୍ଥିର ଲଗ୍ନର ଚୟନ କରାଯାଇଥାଏ। ଯଦି ବିବାହ ଏକ ସ୍ଥିର ଲଗ୍ନରେ ହୁଏ, ତେବେ ଏହି ବିବାହ ସ୍ଥାୟୀ ରୁହେ।
ସନାତନ ଧର୍ମ କ’ଣ କୁହେ:
ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ “ଯେତେବେଳେ ଦୁଇ ଜଣ ପରସ୍ପରଙ୍କ ସହିତ ଜଡିତ ହୁଅନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷ ହେଉଛି ସେମାନେ ଜୀବନସାରା ପରସ୍ପରଙ୍କ ସହିତ ରହିବେ। ଆମ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ସେମିତି କୌଣସି ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ ଯେ ସ୍ୱାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ହେବା ପରେ ଅଲଗା ହୋଇଯିବେ। କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ବି ଏହିପରି ଲେଖାଯାଇ ନାହିଁ। ଛାଡପତ୍ର, ବିଚ୍ଛିନ୍ନ, ଅଲଗା ହେବା ତୁମେ ଯାହା ବି କୁହ, ସନାତନ ଧର୍ମରେ ତାହା ହୁଏ ନାହିଁ।”
ଜଗଦ୍ଗୁରୁ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମତରେ, “ଏକ ସ୍ଥିର ଲଗ୍ନ ଖୋଜାଯାଏ ଯାହା ଦ୍ୱାରା ବିବାହ ସ୍ଥିର ହୋଇଥାଏ। ତେଣୁ ସ୍ଥିର ଆରୋହଣକାରୀମାନେ ମଧ୍ୟ ରାତିରେ ଆସନ୍ତି, ଦିନରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥିର ଆରୋହଣକାରୀମାନେ ଆସନ୍ତି | ତେଣୁ ଲଗ୍ନ ଅନୁଯାୟୀ, ଦିନ କିମ୍ବା ରାତିର ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ବିବାହ କରାଯାଇପାରିବ। ଏଥିରେ ଦିନରାତି କୌଣସି ବିଚାର କରାଯାଏ ନାହିଁ।”
ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ “ମୋଗଲମାନଙ୍କ ଆଗମନ ପରେ ହିନ୍ଦୁମାନେ ଭୟରେ ରାତିରେ ବିବାହ କରିବାର ଅଭ୍ୟାସ ଆରମ୍ଭ କଲେ। କାରଣ ଦିନରେ ବିବାହ କରିବାରେ ସେମାନଙ୍କ ଠାରୁ ବାଧା ଉପୁଜୁଥିଲା। ତେଣୁ ବିବାହ ରାତିରେ କରାଯାଉଥିଲା, ଯାହାଫଳରେ କେହି ଜାଣି ପାରିବେ ନାହିଁ। ବିବାହ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଆସିଯାଏ ଏବଂ ରାତିରେ ହିଁ ସ୍ଥିର ଲଗ୍ନ ଦେଖି କର୍ମକାଣ୍ଡ କରିନିଆଯାଏ।