ପୂରା ଦେଶ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୨୪ ଏପ୍ରିଲ୍କୁ ‘ଜାତୀୟ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ଦିବସ’ ଭାବେ ପାଳନ କରେ। ଏହା ଭାରତର ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ଅନୁଷ୍ଠାନ (PRIs) ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ। ଏହା ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରର ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ଏବଂ ଗ୍ରାମୀଣ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଏକ ଦିବସ।
ଏହି ଦିବସ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ୭୩ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନର ପ୍ରତୀକ। ଏହା ଭାରତରେ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲା। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏହି ଦିନ, ସରକାର ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନରେ ସର୍ବୋତ୍ତମ ପ୍ରଥାକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଆଲୋଚନା ଏବଂ ପୁରସ୍କାର ଆୟୋଜନ କରନ୍ତି।
Also Read
ଭାରତରେ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିକାଶ ଏବଂ ଆରମ୍ଭ ପ୍ରାଚୀନ କାଳ (ବୈଦିକ ଯୁଗ)ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଗ୍ରାମ ସଭା କିମ୍ବା "ସଭା" ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଥିଲା। ତଥାପି, ଏକ ସଂରଚିତ ଏବଂ ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍ଥା ଭାବରେ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ପରିଚୟ ବହୁତ ପରେ ହୋଇଥିଲା।
ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ: ଲିଭର୍କୁ ସୁସ୍ଥ ରଖିବା ପାଇଁ କେବେ ବି କରନ୍ତୁ ନାହିଁ ଏହିସବୁ ଅଭ୍ୟାସ
କାହିଁକି ପାଳନ କରାଯାଏ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ଦିବସ:
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୭୩ତମ ସଂଶୋଧନ ଅଧିନିୟମ ୧୯୯୨ ମସିହାରେ ଏହାକୁ ପାରିତ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୯୯୩, ଏପ୍ରିଲ ୨୪ରେ ଏହା ଲାଗୁ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଦିନକୁ ମନେପକାଇବା ପାଇଁ ୨୦୧୦ରୁ ଏପ୍ରିଲ ୨୪କୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ସାରା ଦେଶରେ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି।
ଏହାଦ୍ୱାରା ଏକ ତ୍ରିସ୍ତରୀୟ ଢାଞ୍ଚା ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ, ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ଏବଂ ଜିଲ୍ଲାର ସ୍ଥାପନା କରାଯାଇଥିଲା। ଗ୍ରାମ୍ୟ ସ୍ତରରେ ଗ୍ରାମସଭାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା। ପ୍ରତି ୫ ବର୍ଷରେ ପଞ୍ଚାୟତସ୍ତରୀୟ ନିର୍ବାଚନ ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥିଲା। ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି/ଜନଜାତିଙ୍କ ପାଇଁ ଲୋକ ସଂଖ୍ୟା ଅନୁସାରେ ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା।
ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ଦିବସ ବିଷୟରେ କିଛି ରୋଚକ କଥା:
- ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୪୦ ଅନୁସାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟକୁ ପଞ୍ଚାୟତ ଗଠନ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା।
- ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ ନେହରୁ ୧୯୫୯ ଅକ୍ଟୋବର ୨ରେ ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରାଜସ୍ଥାନର ନାଗୌର ଜିଲ୍ଲାର ବଗଦୋରୀ ଗାଁରେ ଲାଗୁ କରିଥିଲେ।
- ୭୩ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ପରେ ଅଧିନିୟମ ୧୯୬୨ ଅନୁସାରେ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ସଂସ୍ଥାକୁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧିକାର ମିଳିଥିଲା।
- ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ କରିବା ପଛରେ ବଳବନ୍ତରାୟ ମେହେଟ୍ଟା ସମିତିର ସୁପାରିଶ୍ (୧୯୫୭) ଏବଂ ଅଶୋକ ମେହେତା ସମିତିର ସୁପାରିଶ୍ର ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ରହିଛି।