ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଏକାଦଶୀ ଉପବାସ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରେ। ପ୍ରତିବର୍ଷ ୨୪ ଏକାଦଶି ପାଳନ କରାଯାଏ। ଯେତେବେଳେ ଅଧିକମାସ କିମ୍ବା ମଳମାସ ପଡେ ସେତେବେଳେ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ବଢି ୨୬ ହୋଇଯାଏ।
ଚଳିତ ବର୍ଷ ଏହି ସଂଯୋଗ ପଡୁଛି। ଆଶାଢ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦାଶୀରେ ଦେବଶୟନ ପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଚତୁର୍ମାସର ସମାପନ କାର୍ତ୍ତିକ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶୀ ଦିନ ଦେବତ୍ଥାନ ଉତ୍ସବ ସହିତ ଶେଷ ହୁଏ।
Also Read
ହିନ୍ଦୁ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ, କୌଣସି ଶୁଭ କାମ ପାଇଁ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ। କିନ୍ତୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୪ ମାସ ପାଇଁ ବୃନ୍ଦାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ବରଦାନ କାରଣରୁ ତ୍ରିଦେବଙ୍କ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବିଶ୍ୱ ରକ୍ଷକ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଆଷାଢ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦାଶି ଠାରୁ ଯୋଗ ନିଦ୍ରାକୁ ଯାଇ କାର୍ତ୍ତିକ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶିରେ ଚାରି ମାସ ପରେ ଉଠନ୍ତି।
ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ମୁଣ୍ଡନ, ବିବାହ ଭଳି ଶୁଭ କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ। ଏହି କାରଣରୁ, ଏହି ଏକାଦାଶି ଦେବଥାନ ଏକାଦାଶି ବା ଦେବ ଉଠନି ଏକାଦଶି ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା।
ଏହି ଏକାଦଶୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୁଭ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ଦେବ ପ୍ରବୋଧିନୀ ଏକାଦାଶି ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷର ଏକାଦଶୀ ଦିନ ପାଳନ କରାଯାଏ। ୨୪ ଏକାଦାଶି ମଧ୍ୟରେ ଏହାକୁ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
ଏହି ଏକାଦଶୀ ଚତୁର୍ମାସର ଅନ୍ତର ପ୍ରତୀକ ଯେତେବେଳେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଯୋଗ ନିଦ୍ରାରୁ ଜାଗ୍ରତ ହୁଅନ୍ତି। ବିଷ୍ଣୁ-ପ୍ରବୋଧିନୀ ଏବଂ ଦେବ ପ୍ରବୋଧିନୀ ଏକାଦଶି, କାର୍ତ୍ତିକ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦାଶି ଏବଂ କାର୍ତ୍ତିକୀ ଏକାଦଶି ଏହାର ଅନ୍ୟ ନାଁ।
ଏହି ଏକାଦଶି ବେଳେ ଏମିତି କିଛି ଅଛି ଯାହାକୁ ନିଷେଧ କରାଯାଏ। ଆସନ୍ତୁ ସେସବୁ ଜାଣିବା।
ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ:
- ଦେବଉଠନୀ ଏକାଦଶୀରେ ମଦ୍ୟପାନ, ମାଂସ, ମାଛ, ପିଆଜ, ରସୁଣ (ତାମସିକ ଖାଦ୍ୟ) ଏବଂ ଶସ୍ୟ ଖାଇବା ଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା ଉଚିତ
- ଏହି ଦିନ ଫଳ, କ୍ଷୀର, ଡ୍ରାଏଡ୍ ଫୁଡ୍, ମିଠା ଇତ୍ୟାଦି ଖାଇପାରିବେ
- ଏହି ଦିନ ଭାତ ଖାଇବା ଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଏଡାଇବା ଉଚିତ
- ଦେବ ଉଠନୀ ଏକାଦାଶିରେ ତୁଳସୀ ପତ୍ର ଛିଣ୍ଡେଇବା ଠାରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ, କାରଣ ଏହା ଅଶୁଭ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ
- ଏକାଦାଶି ବ୍ରତର ଗୋଟିଏ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ତୁଲସୀ ପତ୍ର ଛିଣ୍ଡେଇ ରଖିବା ଉଚିତ
- ଏହି ଦିନ ତୁଳସୀ ପତ୍ର କେବଳ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ନାରାୟଣଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତୁ
- ଏହି ଶୁଭ ଉପବାସରେ, ଶ୍ରୀ ହରିଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପାଇଁ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ପଦ୍ମ ଫୁଲ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତୁ
- ଏକାଦଶୀ ଉପବାସର ଗୋଟିଏ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ମୁଣ୍ଡ ଧୋଇ ଦିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ଏକାଦଶୀ ଦିନ ମୁଣ୍ଡ ଧୋଇବା ଠାରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ
- ବିଶେଷ କରି ଉପବାସ କରୁଥିବା ସମୟରେ ଭକ୍ତମାନେ ଏହି ଶୁଭ ଦିନରେ ଦିନରେ ଶୋଇବା ନିଷେଧ
- ଏହି ଦିନ ମିଛ କହିବା ଏବଂ ଅପମାନଜନକ ଭାଷା ବ୍ୟବହାର କରିବା ଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଦୂରେଇ ରହିବା ଉଚିତ
- ଏହି ଅବସରରେ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରାଯିବା ଉଚିତ
ବ୍ରତ ବିଧି:
- ଦେବ ଉଠନୀ ଏକାଦଶୀ ଦିନ, ସକାଳେ ଗାଧୋଇବା ପରେ ଉପବାସ କରିବାକୁ ଏକ ସଂକଳ୍ପ ନିଅନ୍ତୁ
- ଏହା ପରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପ୍ରତିମା ସ୍ଥାପନ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ଏହାକୁ ପୂଜା କରନ୍ତୁ
- ଏହି ଦିନ ଅନେକ ଲୋକ ନିର୍ଜଳା ଉପବାସ ପାଳନ କରନ୍ତି ଏବଂ ଫଳ ମଧ୍ୟ ଖାଆନ୍ତି
- ଏକାଦଶୀ ଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଘର ଭିତରେ ରଙ୍ଗୋଲି ତିଆରି କରି ପୂଜା ବଢାଯାଏ
- ଏହି ଉପବାସରେ, ଆପଣ ସନ୍ଧ୍ୟା ପୂଜା କରିବା ପରେ ଫଳ ଖାଇପାରିବେ