ମନୋରଂଜନ ଦୁନିଆରେ ପୁଣି ଏକ ଦୁଃଖ ଖବର। 'ମାୟା ଦର୍ପଣ' ଏବଂ 'ତରଙ୍ଗ' ଭଳି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିଥିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ କୁମାର ଶାହାନୀଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ ହୋଇଛି। ତାଙ୍କୁ ସମାନ୍ତର ସିନେମାର ଅଗ୍ରଦୂତ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ସେ ୮୩ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଶେଷ ନିଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି। ସେ ପସୋଲିନି ଏବଂ ଟାର୍କୋଭସ୍କି ପରି ମହାନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ।
ତାଙ୍କର କାହାଣୀ କହିବାର ଅନନ୍ୟ ଶୈଳୀ ତାଙ୍କୁ ଅଲଗା କରିଥିଲା। ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ବ୍ୟତୀତ ସେ ଜଣେ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ତଥା ଲେଖକ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ। ସେ 'ଶକ୍ ଅଫ୍ ଡିଜାୟାର୍ ଏବଂ ଅଦର୍ ଏସେଜ୍' ପରି ଏକ ପୁସ୍ତକ ଲେଖିଛନ୍ତି। ତାଙ୍କର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଏବଂ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ଭବିଷ୍ୟତର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାତାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବ।
କୁମାର ଶାହାନୀ ପୁନେର ଫିଲ୍ମ ଆଣ୍ଡ୍ ଟେଲିଭିଜନ୍ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (FTII) ରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ। ସେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ରିତିକ୍ ଘଟକଙ୍କ ପ୍ରିୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ। ପରେ, ଶାହାନି ଫ୍ରାନ୍ସ ଯାଇ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାତା ରବର୍ଟ ବ୍ରେସନ୍ଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର 'ୟୁନେ ଫେମ୍ ଡୁସ୍' କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ସେ ରିତିକ୍ ଘଟକ ଏବଂ ରବର୍ଟ ବ୍ରେସନଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଗୁରୁ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରୁଥିଲେ।
Also Read
ନିର୍ମଳ ବର୍ମାଙ୍କ କାହାଣୀ ଉପରେ ଆଧାର କରି କୁମାର ଶାହାନୀ 'ମାୟା ଦର୍ପଣ' ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ। ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରଟି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଫିଚର୍ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ବର୍ଗରେ ଜାତୀୟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲା। କୁମାର ଶାହାନୀ 'ତରଙ୍ଗ', 'ଖ୍ୟାଲ୍ ଗାଥା', 'କସ୍ବା' ଏବଂ 'ଚାର୍ ଅଧ୍ୟାୟ' ସମେତ ଅନେକ ସମାନ୍ତର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେଇଥିଲେ।
କୁମାର ଶାହାନୀ ସଂଗୀତ ଏବଂ ନୃତ୍ୟକୁ ନେଇ ତାଙ୍କର ଦୁଇଟି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ‘ଖ୍ୟାଲ୍ ଗାଥା’(୧୯୮୯) ଓ ‘ଭବନ୍ତରାନା’(୧୯୯୧) ରେ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥିଲେ। ‘ଖ୍ୟାଲ୍ ଗାଥା’ରେ ସେ ଖ୍ୟାଲ୍ ଧାରା ବିଷୟରେ ଐତିହାସିକ ଏବଂ ଆଧୁନିକ କାହାଣୀକୁ ତୁଳନା କରିଥିଲେ। ୧୯୯୭ ମସିହାରେ ତାଙ୍କର 'ଚାର୍ ଅଧ୍ୟାୟ' ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିଲା, ଯାହା ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ୧୯୩୪ର ଉପନ୍ୟାସ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା।
କୁମାର ଶାହାଣୀ କେବଳ ଜାତୀୟ ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ନ ଥିଲେ ବରଂ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ୩ ଟି ଫିଲ୍ମଫେୟାର ପୁରସ୍କାର ମଧ୍ୟ ପାଇଥିଲେ। ୧୯୭୩ରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିବା 'ମାୟା ଦର୍ପଣ', ୧୯୯୦ ରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିବା ‘ଖ୍ୟାଲ୍ ଗାଥା’ ଏବଂ ୧୯୯୧ରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିବା 'କସ୍ବା' ପାଇଁ ସେ ଫିଲ୍ମଫେୟାର ପୁରସ୍କାର ଜିତିଥିଲେ। ୨୦୦୪ ପରେ, ସେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣ ଛାଡି ଲେଖିବା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ।