ଦେଶରେ କୋଇଲା ସଙ୍କଟ; ଅଛିକି ଭାରତ ପାଖେ ବିକଳ୍ପ?

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ : ଦେଶର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଶକ୍ତି ସଙ୍କଟ ଯୋଗୁଁ କୋଇଲାଭିତ୍ତିକ ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତା ଉପରେ ବିତର୍କ ଚାଲିଛି। ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି ଯେ ଯଦି କୋଇଲା ଯୋଗାଣର ଏହି ଅବସ୍ଥା ଳାଗି ରହେ, ତେବେ ଏହାକୁ ଦୂରକରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସାମ୍ନାରେ କୌଣସି ଉପାୟ ଅଛି କି? କିନ୍ତୁ ଆଜି ଦେଶରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏହି ଶକ୍ତି ସଙ୍କଟ ଗୋଟିଏ ଦିନର ପରିସ୍ଥିତି ନୁହେଁ। ଏହାର ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ।

ଏହା ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର କୋଇଲା ଯୋଗାଣ ହେତୁ ଦେଶରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସଙ୍କଟ ଦେଖାଦେଇଛି। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, କରୋନା ଅବଧିରେ ବନ୍ଦ ହୋଇଥିବା ଶିଳ୍ପଗୁଡିକ ପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ଷମତା ସହିତ ପୁନର୍ବାର କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି, ତେଣୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚାହିଦା ବହୁତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଚାହିଦା ଏବଂ ଯୋଗାଣ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବ୍ୟବଧାନ ଶକ୍ତି ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।

ଭାରତରେ ବିପୁଳ କୋଇଲା ଭଣ୍ଡାର ଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ବିଦେଶରୁ କୋଇଲା ଆମଦାନୀ ହେଉଛି। ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ଭାରତରେ କୋଇଲା ଖଣିରେ ନିୟୋଜିତ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଖଣି ଖନନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ନୁହଁନ୍ତି। ସେହିପରି ବିଶ୍ୱର ବୃହତ୍ତମ କୋଇଲା ଭଣ୍ଡାର ଥିବା ଦେଶ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟ ସଂକଟରେ ପଡିଛି। ଏପରିକି ସେଠାରେ ମଧ୍ୟ ଖଣିରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣରେ କୋଇଲା ଖନନ କରାଯାଉ ନାହିଁ। ଚୀନ୍ ଏହାର ବଡ ଖଣିଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ଅଡିଟ୍ କରୁଛି। ଅତୀତରେ ଖଣିରେ ଘଟିଥିବା ଘଟଣାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏହା କରାଯାଉଛି। ସେଠାରେ ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ହେଉଥିବା ଜଣାଯାଇଛି।

ବର୍ତ୍ତମାନ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବଜାରରେ କୋଇଲା ଯୋଗାଣ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେଶରେ ପ୍ରବଳ ବର୍ଷା ହେତୁ ସେଠାରେ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଚୀନ୍ ନିଜର ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଯେକୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବଜାରରୁ କୋଇଲା କିଣିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି। ଏହି କାରଣରୁ ଗତ କିଛି ମାସ ମଧ୍ୟରେ କୋଇଲା ମୂଲ୍ୟ ଚାରି ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି।

ଭାରତ କୋଇଲାରୁ ସମୁଦାୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆବଶ୍ୟକତାର ଅଧାରୁ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ କରେ। ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଶକ୍ତି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ ଦେଶରେ ୫୨.୬ ପ୍ରତିଶତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୋଇଲାରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଛି।

ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଇଗ୍ନିଟ୍‌ରୁ ୧.୭ ପ୍ରତିଶତ, ଗ୍ୟାସ୍‌ରୁ ୬.୫ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ଡିଜେଲରୁ ୦.୧ ପ୍ରତିଶତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ। ଏ ସବୁ ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନ ଅଧୀନରେ ଆସେ। ଏହାର ୧୨ ପ୍ରତିଶତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ଏବଂ ୨୫ ପ୍ରତିଶତ ପବନ, ସୌରଶକ୍ତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅକ୍ଷୟ ଉତ୍ସରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ। ଦେଶ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ମାତ୍ର ୧.୭ ପ୍ରତିଶତ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରୁଛି।

ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ଏବଂ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବଢୁଥିବା ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତରେ କୋଇଲାର କୌଣସି ଦୃଢ ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ। କେବଳ ଭାରତ ନୁହେଁ ଚୀନ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଅବସ୍ଥା। ଚାଇନାରେ ଶକ୍ତିର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟ ବହୁତ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବଢୁଛି ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟ ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକତାର ଅଧା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ କୋଇଲା ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ଭରଶୀଳ।

ତେବେ ଭାରତରେ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ଉପରେ କାମ କରାଯାଉଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ମଧ୍ୟ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। କିନ୍ତୁ ଭବିଷ୍ୟତର ଚାହିଦା ଏବଂ ମୂଲ୍ୟକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି କୋଇଲାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ କୋଇଲା ବ୍ୟତୀତ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଉତ୍ସ ବହୁତ ମହଙ୍ଗା। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତି ମହଙ୍ଗା ଶକ୍ତିର ଏହି ଭାର ବହନ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ନୁହେଁ।