ଏଠି ଶୁଖିଗଲାଣି ଚତୁର୍ଥ ବୃହତ୍ତମ ସମୁଦ୍ର; ଏଥିପାଇଁ ଦାୟୀ କିଏ…

ବର୍ତ୍ତମାନ ଠାରୁ ଗରବରେ ସିଝିଲାଣି ବିହାର। ଏଠାରେ ୨୪ଟି ନଦୀରେ ପ୍ରାୟ ପାଣି ନାହିଁ ଏବଂ ୧୨ଟି ନଦୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଖିଯାଇଛି। କିନ୍ତୁ ଏହା ଏକ ନୂଆ କଥା ନୁହେଁ। ଏହାପୂର୍ବରୁ ଗ୍ଲୋବାଲ ୱାର୍ମିଂ ହେତୁ ସ୍ଲିମ୍ସ ନଦୀ ମଧ୍ୟ ଶୁଖିଯାଇଥିଲା। ସେହିପରି ଆରାଲ ସାଗର ମଧ୍ୟ ଏହିଭଳି ଏକ ଦୁଃଖଦ ଘଟଣାର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା।

ଆପଣ ଜାଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ସତ ଯେ ଆରାଲ ସାଗର ଏକଦା ବିଶ୍ୱର ଚତୁର୍ଥ ବୃହତ୍ତମ ସମୁଦ୍ର ଥିଲା, ଯାହା କଜାଖସ୍ତାନ ଏବଂ ଉତ୍ତର ଉଜ୍‌ବେକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବାହୀତ ହେଉଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଏହି ସମୁଦ୍ର ପ୍ରାୟ ୯୦ ପ୍ରତିଶତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୁଖିଯାଇଛି ଯାହା ଦିନେ ୬୮,୦୦୦ କିଲୋମିଟର ଅଞ୍ଚଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥିଲା। ଏହା ଶୁଖିଯିବା ପରେ ଅନେକ ଜାହାଜ ଏଥିରେ ଅଟକି ରହିଗଲା ଏବଂ ଅନେକ ଆଗକୁ ମଧ୍ୟ ରାସ୍ତା ମଧ୍ୟ ପାଇଲେ ନାହିଁ। ୨୦୧୭ରେ, ନାସା ମଧ୍ୟ ଏହି ସମୁଦ୍ରର ଶୁଖିବା ଏବଂ ସଙ୍କୁଚିତ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲା।

ଆରାଲ୍‌ ସାଗରକୁ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜର ସମୁଦ୍ର କୁହାଯାଉଥିଲା ଯେଉଁଠାରେ ୧୫୩୭ଟି ଦ୍ୱୀପ ରହିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଗତ ୫୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଏହାର ୯୦ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ଶୁଖିଯାଇଛି। ଏହା ଦୁନିଆର ସବୁଠୁ ବଡ ପରିବେଶ ଦୁଃଖଦ ଘଟଣା ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ନାସା ମଧ୍ୟ ଏହି ସମୁଦ୍ରର ଶୁଷ୍କତାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରିଛି। ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ମହାସାଗର ଶୁଖିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ୧୯୬୦ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।

୧୯୯୭ ସୁଦ୍ଧା, ଆରାଲ ସାଗରକୁ ଚାରି ହ୍ରଦରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହାର ନାମ ଉତ୍ତର ଆରାଲ ସାଗର, ପୂର୍ବ ବେସିନ୍‌, ପଶ୍ଚିମ ବେସିନ୍‌ ଏବଂ ଏହାର ବୃହତ୍ତମ ଅଂଶକୁ ଦକ୍ଷିଣ ଆରାଲ ସାଗର ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ପରେ, ୨୦୦୯ ସୁଦ୍ଧା ଆରାଲ ସାଗରର ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଅଂଶ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଖିଗଲା ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ଭାଗ ଏକ ପତଳା ପଟିରେ ପରିଣତ ହେଲା।

ଚତୁର୍ଥ ବୃହତ୍ତମ ସମୁଦ୍ର ଶୁଖିଯିବା କାରଣରୁ ମତ୍ସ୍ୟ ଶିଳ୍ପ ସର୍ବାଧିକ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଗୋଟିଏ ପଟେ ଏହା ବେକାରୀ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପଟେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଆର୍ଥିକ କ୍ଷତି ଘଟାଇଲା। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, ଏହି ସାଗରର ଶୁଷ୍କତା ଯୋଗୁଁ ପ୍ରଦୂଷଣ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା ଏବଂ ଲୋକଙ୍କୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟାର ମଧ୍ୟ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଲା।

ଖବର ଅନୁଯାୟୀ, ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନ୍‌ର ଏକ ପ୍ରକଳ୍ପ ହେତୁ ଏହାର ଶୁଖିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ୧୯୬୦ରେ ଏକ ଜଳସେଚନ ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ନଦୀର ପ୍ରବାହକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଗଲା। ଅବଶ୍ୟ, ଏହା ପରେ ସମୁଦ୍ରର ଏହି ଦୁର୍ଦ୍ଦଶାକୁ ରୋକିବ ପାଇଁ କଜାଖସ୍ତାନ ଏକ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ କଲା, ଯାହା ୨୦୦୫ରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ପରେ, ୨୦୦୮ରେ ସମୁଦ୍ରରେ ଜଳ ସ୍ତର ୨୦୦୩ ତୁଳନାରେ ୧୨ ମିଟର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ତଥାପି, ଏଭଳି ସମସ୍ତ ଉଦ୍ୟମ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାଗରର ଅବସ୍ଥାରେ ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ।