ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସିଧାସଳଖ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି। ଯେଉଁଠାରେ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ପକ୍ଷୀ ମିଳନ୍ତି ସେଠାକାର ପରିବେଶ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଗଛର ମଞ୍ଜି ନେବାରେ ପକ୍ଷୀମାନେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। ଯାହା ପରିବେଶକୁ ସବୁଜୀମାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
ସେହିପରି ଶାଗୁଣା, କାଉ, ଚିଲ ଆଦି ପକ୍ଷୀ ମଲା ଜୀବ ଜନ୍ତୁଙ୍କୁ ଖାଇ ଆମ ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର କରନ୍ତି। ତେଣୁ ଆମ ଚାରିପାଖରେ ପକ୍ଷୀ ବଂଶ ବଢିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଏହି ସବୁ କାରଣକୁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ମାନବ ସମାଜର ବନ୍ଧୁ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ।
Also Read
ଏହାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ପ୍ରତିବର୍ଷ ୦୫ ଜାନୁଆରୀକୁ ‘ଜାତୀୟ ପକ୍ଷୀ ଦିବସ’ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ପ୍ରକୃତିପ୍ରେମୀ, ପରିବେଶବିତ୍, ପକ୍ଷୀପ୍ରେମୀମାନେ ଉତ୍ସାହର ସହିତ ଏହି ଦିନ ପାଳନ କରନ୍ତି। ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ପ୍ରେମ ପ୍ରକାଶ କରିବା ପାଇଁ ପକ୍ଷୀ ଦିବସକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
ଇତିହାସ:
କୁହାଯାଏ ଯେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ବର୍ନ ଫ୍ରି ୟୁଏସ୍ଏ ଏବଂ ଏଭିଆନ୍ସ ୱେଲ୍ଫେୟାର୍ ୨୦୦୨ ରେ ପକ୍ଷୀ ଦିବସ ପାଳନ କରିଥିଲେ। ଏହା ପରେ ଭାରତ ସମେତ ସମସ୍ତ ଦେଶ ପକ୍ଷୀ ଦିବସ ପାଳନ କରନ୍ତି। ୨୦୨୩ ମସିହାରେ, କେବଳ ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ନୁହେଁ, ଅନେକ ଦେଶରେ ‘ଜାତୀୟ ପକ୍ଷୀ ଦିବସ’ ପାଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଆଜି ବିଶ୍ୱର ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶ ୫ ଜାନୁଆରୀରେ ‘ଜାତୀୟ ପକ୍ଷୀ ଦିବସ’ ପାଳନ କରନ୍ତି।
ମହତ୍ତ୍ୱ:
ଆଜିର ସମୟରେ, ‘ଜାତୀୟ ପକ୍ଷୀ ଦିବସ’ ପାଳନ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ। କାରଣ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଅନେକ ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଜାତି ଲୁପ୍ତ ପ୍ରାୟ ହେବାକୁ ବସିଲେଣି। ପକ୍ଷୀ ବଂଶକୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ। ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ‘ଜାତୀୟ ପକ୍ଷୀ ଦିବସ’ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିନ।
ଭାରତରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଜାତି ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟ ବଞ୍ଚି ରହିଛନ୍ତି। ଦେଶରେ ପ୍ରାୟ ୧୩୦୦ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ ବାସ କରନ୍ତି, ଯାହା ବିଶ୍ୱର ପକ୍ଷୀ ସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ ୧୩%।
ଭାରତରେ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ:
ଭାରତରେ ଅନେକ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ଏହି ଅଭୟାରଣ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଜାତି ପାଇଁ ଏକ ନିରାପଦ ପରିବେଶ ପ୍ରଦାନ କରେ। ଭାରତର କେତେକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ହେଲା –
- ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ - କୋଲେରୁ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ମଞ୍ଜିରା ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ନେଲାପାଟ୍ଟୁ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ହରିୟାଣା - ଭିଣ୍ଡାୱାସ୍ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ସୁଲତାନପୁର ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ - ବାନ୍ଦଲି ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, କେସ୍ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ଦିଲ୍ଲୀ / ୟୁପି - ଚହଲା ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ଗୋଆ - ସଲିମ୍ ଅଲି ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ଗୁଜୁରାଟ - ନାଲିଆ ଗ୍ରାସ୍ଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ଖିଜାଡିଆ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, କଚ୍ଚ ବଷ୍ଟାର୍ଡ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ଝାଡଖଣ୍ଡ - ଉଦୁୱା ହ୍ରଦ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- କର୍ଣ୍ଣାଟକ - ଘାଟପ୍ରଭା ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ବାଙ୍କାପୁର ମୟୂର ସଂରକ୍ଷଣ ସଂରକ୍ଷଣ (ପକ୍ଷୀ
- କେରଳ - କଦଲୁଣ୍ଡି ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, କୁମାରକୋମ୍ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ - ଘାଟିଗାଁ ବଷ୍ଟର୍ଡ ଅଭୟାରଣ୍ୟ,କରେରା ବଷ୍ଟର୍ଡ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ମହାରାଷ୍ଟ୍ର - ମୟାନି ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ଜାଇକବାଡି ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ତାମିଲନାଡୁ - ଚିତ୍ରାଙ୍ଗୁଡି ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, କାଞ୍ଜିରଂକୁଲମ୍ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ନାଗାଲାଣ୍ଡ - ଖୋନୋମା ପ୍ରକୃତି ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ଟ୍ରାଗୋପନ୍ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ଓଡ଼ିଶା - ନଳବଣ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ପଞ୍ଜାବ - ହରିକେ ହ୍ରଦ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ରାଜସ୍ଥାନ - କେଓଲାଦେଓ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ / ଭରତପୁର ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ଡେଜର୍ଟ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ
- ସିକ୍କିମ - କିଟମ୍ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ - ବଖୀରା ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ନବାବଗଞ୍ଜ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ସୁର ସରୋବର ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
- ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ - ଆସନ୍ ବ୍ୟାରେଜ୍ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ଝିଲମିଲ ହ୍ରଦ ସଂରକ୍ଷଣ ରିଜର୍ଭ (ପକ୍ଷୀ)
- ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ - ଚିନ୍ତାମୋନି କର ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ରାୟଗଞ୍ଜ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ / କୁଲିକ୍ ପକ୍ଷୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
ପରିବେଶ ପାଇଁ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଅବଦାନ:
- ବିହନର ସ୍ଥାନାନ୍ତର – ବିଭିନ୍ନ ଛୋଟ ବଡ ଗଛର ମଞ୍ଜିକୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ପରିବହନ କରିବାରେ ପକ୍ଷୀମାନେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। ବରଗଛ, ଅଶ୍ୱସ୍ଥଗଛ ଭଳି କେତେକ ଗଛ ଏଥିପାଇଁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ। ଏସବୁ ଗଛର ମଞ୍ଜିଗୁଡିକର ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପେଟରେ ଥିବା ଏସିଡ୍ ଦ୍ୱାରା ଶୋଧନ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ସହଜରେ ବଢିଥାଏ।
- ପରିବେଶ ସନ୍ତୁଳନ – ପକ୍ଷୀମାନେ କ୍ଷତିକାରକ କୀଟମାନଙ୍କୁ ଖାଇ ଏହାର ସଂଖ୍ୟାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତି। ମୂଷା ହେଉଛି ପେଚାମାନଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ। ମୂଷା ବଂଶକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ସହ ପେଚା ଚାଷ ସହିତ ଆମର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ରକ୍ଷା କରନ୍ତି। ପକ୍ଷୀମାନେ କେତେକ ମଞ୍ଜି ଖାଇ ତୃଣ ସଂଖ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତି।
- ଖାଦ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାର ଏକ ଅଂଶ – ପକ୍ଷୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଅଣ୍ଡା ଅନ୍ୟ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
- ମାନବ ଖାଦ୍ୟ – ଅନ୍ୟ ଜୀବମାନଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ପକ୍ଷୀମାନେ ମଧ୍ୟ ମାନବ ଖାଦ୍ୟର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ।
- ପରିବେଶର ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା – ଶାଗୁଣା, କାଉ, ଚିଲ ଆଦି ପକ୍ଷୀ ବିଭିନ୍ନ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ମଲା ଦେହ ଖାଇ ଆମ ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର କରନ୍ତି।